Onze menselijke logica is maar een klein lapje grond in dit grote oerwoud van de oneindigheid.
Ik heb eens een waar verhaal gehoord, zoals Freeman Dyson dat verteld heeft:
Een paar maanden geleden geloofden Werner Heisenberg en Wolfgang Pauli dat ze een wezenlijke stap hadden gezet in de richting van een theorie van elementaire deeltjes. Het zijn allebei wereldberoemde namen: Heisenberg en Pauli. Twee van de grootste wetenschappers aller tijden, die dachten dat ze op de fundamentele theorie waren gestuit om de structuur van de elementen te verklaren.
Pauli kwam toevallig in New York langs en hij werd overgehaald om een lezing te komen geven, om de nieuwe ideeën uit te leggen aan een gehoor waar Niels Bohr ook bij hoorde – nog zo’n beroemde naam, een andere grote naam in de wetenschap.
Wolfgang Pauli (1900 – 1958), vierde van rechts, bovenste rij,
bij de Einstein Conferentie.
Pauli sprak een uur lang en toen vond er een algemene discussie plaats waar hij behoorlijk scherp werd bekritiseerd door de jongere generatie wetenschappers. Uiteindelijk werd er op Niels Bohr een beroep gedaan om in een toespraak de argumenten samen te vatten.
‘We zijn het er allemaal wel over eens,’ zei hij, ‘dat uw theorie krankzinnig is, Pauli. Waar we het maar niet eens over kunnen worden is of ze krankzinnig genoeg is om een kans te maken om juist te zijn. Mijn eigen gevoel zegt dat ze niet krankzinnig genoeg is.’
En zo zit het eigenlijk in elkaar. Een hele verstandige theorie kan niet juist zijn, want een verstandige theorie zal menselijk zijn. Ze zal heel beperkt zijn.
Alleen een krankzinnige theorie maakt enige kans om juist te zijn, want krankzinnig betekent dat wat uitstijgt boven menselijke beperkingen.
Krankzinnig betekent dat wat niet gereduceerd kan worden tot menselijke logica, krankzinnig betekent dat wat jouw begrip te boven gaat.
Niels Bohr (1885-1962) heeft onze kijk op het atoom en op de wereld compleet getransformeerd. Als hij beseft dat de klassieke natuurkunde catastrofaal tekortschiet waar het om atoomgrootte of kleiner gaat, heeft hij het atoom opnieuw gemodelleerd. Hiermee heeft hij de basis gelegd voor de kwantummechanica. Later heeft hij, als de vooraanstaande architect van de Copenhagen interpretatie van de kwantummechanica, geholpen om ons begrip van hoe de natuur werkt op atomaire schaal opnieuw vorm te geven. (Met dank aan ‘Beroemde geleerden’).
Ja, Niels Bohr heeft gelijk. Laat mee het nog eens herhalen: ‘We zijn het er allemaal wel over eens,’ zei hij, ‘dat uw theorie krankzinnig is, Pauli. Waar we het maar niet eens over kunnen worden is of ze krankzinnig genoeg is om een kans te maken om juist te zijn. Mijn eigen gevoel zegt dat ze niet krankzinnig genoeg is.’
Je zult verbaasd staan als je kijkt naar de wereld van de natuurkunde van tegenwoordig. Die oude tijden van scherpomlijnde theorieën zijn helemaal verdwenen. De waarheid is uitgebarsten, ontploft – in Einstein, Heisenberg, Pauli, Niels Bohr, Planck – en de fysica begint steeds meer op metafysica te lijken. Steeds meer op poëzie en steeds minder op proza.
Hoe dieper de wetenschappers in de wereld van de natuurkunde weten door te dringen, hoe meer ze erover verbaasd staan dat onze logica gewoon irrelevant is.
De werkelijkheid is meer dan onze logica. Ze is veel meer dan onze logica. Onze logica is maar een klein lapje grond dat we ontgonnen en schoongemaakt hebben, terwijl de werkelijkheid dat grote oerwoud van de oneindigheid is.
Osho, The Divine Melody – Discourses on Songs of Kabir, pp. 95 – 96.
Afbeelding:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Wolfgang_Pauli
Vorige verhalen
