Siddharta

Seeing the past
Understanding it is no more

Swami Deva Siddhartha
(De Goddelijke Siddharta [Boeddha])

Geboren in 1934 in Amsterdam
Ontving sannyas in 1978

Van Rome naar Poona
Weer leerling worden van een meester? Weer mezelf in alle goedgelovigheid overgeven aan een onfeilbare paus? En ik was net zo’n beetje aan het loskomen van alle bestaande religies…Na 13 jaar progressief jongerenpastoraat was ik bewust uit de rooms katholieke kerk gestapt. Voor mezelf was het duidelijk geworden dat de kerk van Rome het grootste obstakel naar authentieke religiositeit was. Maar misschien was het in andere religies wel te vinden. En dus toog ik vol verwachting naar het beloofde land Israël. Het werd een grote teleurstelling om Christenen, Mohammedanen en Joden in de heilige stad Jerusalem mee te maken. Het enige wat me in Israël raakte was een ongeplande mystieke ervaring aan het meer van Galilea. Het was alsof ik naar de maan kijkend ineens met alles verbonden was.

Intussen zocht ik als agnost mijn heil in het vormingswerk en stortte me achtereenvolgens op demokratisering, Derde Wereldproblemen, socialisme, marxisme, yoga, vegetarisme en feminisme. In mijn vrije tijd volgde ik een aantal zogeheten ‘groeigroepen’ uit de humanistische psychologie. Tijdens een van die groepen deden we een tibetaanse neuriemeditatie die me nogal raakte. Bij navraag bleek deze meditatie afkomstig te zijn van een oosterse goeroe, Bhagwan Shree Rajneesh. Korte tijd daarna nam ik deel aan een andere groeigroep. Opnieuw werd ik geraakt, nu door de ‘dynamische meditatie’. De groepsleidster Poonam Lowe vertelde dat ze met haar man in Bombay bij Bhagwan in de leer was. Ik dacht bij mezelf: als ik ooit naar een goeroe zou willen, zal ik naar deze man gaan. Maar ik vond vanuit mijn agogenbril de softe goeroes uit het Oosten maatschappelijk niet relevant.

Twee jaar later, tijdens een van mijn weekcursussen op vormingscentrum Vredeveld voor HBO inrichtingswerkers werkte ik samen met Carel Muller. Tijdens de pauzes wandelden we vaak in de bossen rond het centrum en kwamen we te spreken over maatschappij hervorming, het grote thema van onze cursussen in die jaren. Carel had enkele jaren daarvoor het drama met Dennendal meegemaakt. Zijn rebelse benadering van psychiatrische patiënten was door de gevestigde orde van die dagen volkomen onderuit gehaald. Hij geloofde niet in maatschappelijke hervormingen. Volgens hem vormden zich rond bepaalde charismatische mensen nieuwe bewegingen die van binnenuit steeds meer mensen met zich meetrokken. Van daaruit kon een echte revolutie ontstaan. Als voorbeeld noemde hij Bhagwan Shree Rajneesh. Weer kwam de naam van die meditatie goeroe ter sprake.

Carel vertelde mij dat er boeken van hem te koop waren in Amsterdam. Bij de eerste gelegenheid die zich voordeed stapte ik binnen bij de esoterische boekhandel Au bout du monde. Er lagen stapels boeken van deze Bhagwan. Ik kocht voorzichtigheidshalve het kleinste boekje wat er lag ‘sexuality and spirituality’. Ik begon te lezen…en ik kon niet meer ophouden. Ik viel van de ene verbazing in de andere. Want deze Bhagwan sprak over alles waarmee ik me tot nu toe had bezig gehouden. En dit vanuit een helderheid die ik nergens was tegen gekomen in alle filosofie-, theologie- en psychologie boeken die ik had gelezen. Ik las en herlas…

Ik kocht nu ook andere boeken en steeds weer was er die ervaring van verwondering dat iemand zo kon spreken. Hoe hij bijvoorbeeld Jezus uit het stof haalde …het was van een schoonheid en liefde die ik in al mijn theologie studies nergens was tegengekomen.

Ik werd verliefd op de darshan boeken met unieke individuele gesprekken van leerlingen met Bhagwan. Dat was van een totaal andere dimensie dan de wetenschappelijk verantwoorde agogische methodes in het progressieve vormingswerk. Bhagwan’s gesprekken waren heel persoonlijk, diepgaand, confronterend en humoristisch. Vaak was het alsof hij ook tegen mij sprak.

Ik las ook het boek ‘I Am the Gate’, over de betekenis van het sannyas nemen. Dit boek riep veel tegenstrijdige emoties in me op. Zoiets van: aan mijn lijf geen polonaise. Ik kon toch ook zijn boeken lezen en ervan genieten zonder in een oranje soepjurk met een mala en zijn foto rond te lopen. Ik had niet voor niets mijn zwarte toog aan de wilgen gehangen…
Maar of ik nu wilde of niet… sannyas nemen liet me niet meer los. Ik ervoer angst voor die onbekende kracht die ook in meditaties boven kwam…En uiteindelijk schreef ik erover aan Bhagwan. Ik kreeg als zijn antwoord: ‘This is what sannyas is all about: seeing the past and understanding it is no more’. Ik had geschreven dat ik het moeilijk vond om mijn goddelijke naam Theo op te geven. Hij gaf me de naam Deva (divine) Siddhartha, the name of Boeddha.

Ik was diep ontroerd toen ik deze naam las. Ik had jaren tevoren een film gezien over ene Siddhartha die eerst als een ascetische monnik op zoek was naar zichzelf en zich later in het wereldse leven stortte waar hij genoot van liefde, geld en macht. Maar uiteindelijk bevredigde hem dat luxe leven ook niet en zat hij alleen maar stil bij de rivier. Na deze film liep ik huilend naar buiten en zwierf urenlang door Groningen. Ik snapte toen niet waarom ik zo vreselijk om die Siddhartha moest huilen. Ja het was natuurlijk ook een beetje mijn eigen verhaal: eerst het klooster met strenge geestelijke oefeningen en dan de lokkende wereld in waarin ik verliefd werd, goed geld verdiende met een fijne baan, etcetera. En toch die eeuwige vraag: is that all there is?
En nu vele jaren na deze filmervaring gaf Bhagwan me de naam ‘Deva Siddhartha’…de goddelijke Boeddha. Waren in mijn leven tot nu toe Jezus en Boeddha niet mijn belangrijkste inspiratiebronnen geweest?

Dat werd me nog duidelijker toen ik op 4 januari 1979 in Poona voor het eerst oog in oog met Bhagwan stond. In mijn dagboek schreef ik over deze eerste ontmoeting: ‘Die ogen, die blik vol vertrouwen. Het was alsof ik een moment in de eeuwigheid keek. Of zijn ogen vensters op de eeuwigheid waren. En dat terwijl ik me tevoren zenuwachtig had gevoeld over deze eerste persoonlijke ontmoeting in de darshan. Maar toen ik vlak voor Bhagwan zat, voelde ik zoveel vertrouwen. Zoveel goedheid ook. De manier waarop hij mijn naam uitsprak, overrompelde me. Weg zenuwen!
‘Hoe lang wil je hier blijven?’ vroeg hij.
‘Ik weet het niet. Ik heb mijn baan en mijn huis opgegeven om hier langer te kunnen zijn.’
‘Beautiful. Very beautiful.’ Ik voel het als een bevestiging. Mijn scepsis van de laatste tijd is ineens weg. Ik zie steeds meer in dat ik deze stappen moet zetten naar iemand die voor mij een venster op de eeuwigheid opent. Ik heb in de ogen van een goddelijk wezen gekeken. Ik voel me nu vrijer. Losser. Eén met de natuur. Met de bomen en planten in de prachtige tuin om het huis van Bhagwan heen. Het is alsof alles in me danst. Alsof alles anders is.’

Ik heb mijn proces met Bhagwan in 1981 beschreven in het boekje ‘Van Rome naar Poona’.
‘Seeing the past, understanding it is no more’ werd in mijn werk later een belangrijk thema. Ik heb bijna 30 jaar cursussen geleid en boeken geschreven over de ban van kinderbeelden. Daarin staat centraal het onder ogen durven zien van onze voortdurende identificatie met jeugdtrauma’s die ons blokkeert om hier en nu te leven.

Ik had het geluk om in Poona te zijn in de periode dat Osho zijn lichaam verliet. Het was een shock voor mij, die avond dat zijn lichaam horizontaal werd binnengebracht. Maar de manier waarop zijn crematie feestelijk werd gevierd door duizenden sannyasins maakte mij duidelijk dat hij niet weg was. Nog steeds is hij voor mij de permanente uitnodiging zijn kernboodschap te leven: ‘Witness that the body is not you, the mind is not you, the astral body is not you. You are only the witness and nothing else. This is your purest consciousness’.

Amstenrade, 18 oktober 2011
Siddhartha van Langen
mvl@ziggo.nl

Lijst