Zen horen, Zen lezen

Zen horen, Zen lezen zal je geen Zen geven. Zen is niet intellectueel, het is existentieel. Je moet er mee kloppen, je hart moet er mee kloppen, je moet het in- en uitademen.

Volgens traditie laten Zen kloosters alleen zwervende Zen monniken toe als ze kunnen bewijzen dat ze een koan hebben opgelost.

Truc Lam Tay Thien Zen Klooster, Vietnam

Het schijnt dat een monnik eens aan de poort van een klooster klopte. De monnik die de poort opende, zei niet ‘Hallo’ of ‘Goedemorgen’, maar ‘Laat me je oorspronkelijke gezicht zien, het gezicht dat je had voordat je vader en moeder werden geboren…’
Dit is een koan. En de gastheer vraagt de gast een teken te geven dat hij een koan kan oplossen, anders is hij het niet waard om in het klooster te verblijven, dan moet hij weggaan.

De monnik, die een kamer voor de nacht wilde, glimlachte, trok een sandaal van zijn voet en sloeg zijn vraagsteller daarmee in het gezicht. De andere monnik stapte achteruit, boog eerbiedig en heette de bezoeker welkom.

Na het diner knoopten gastheer en gast een gesprek aan, en de gastheer complimenteerde zijn gast met zijn voortreffelijke antwoord.
‘Weet u zelf het antwoord op de koan die u me gaf?’ vroeg de gast.
‘Nee,’ antwoordde de gastheer, ‘maar ik wist dat uw antwoord juist was. U aarzelde geen moment. Het kwam er heel spontaan uit. Het kwam precies overeen met alles wat ik over Zen heb gehoord of gelezen.’

De gast zei niets en nipte van zijn thee.
Plotseling werd de gastheer achterdochtig. Er was iets in het gezicht van zijn gast dat hem niet beviel.
‘U weet het antwoord toch wel, nietwaar?’ vroeg hij.
De gast begon te lachen en rolde tenslotte over de mat van vrolijkheid.
‘Nee, eerwaarde broeder,” zei hij, ‘maar ook ik heb veel gelezen en veel gehoord over Zen.’