TOEN TENJIKU WERD GEVRAAGD OVER HET INCIDENT VAN TANKA DIE HET BEELD VERBRANDDE, ANTWOORDDE HIJ: ‘ALS HET KOUD IS GAAN WE OM DE HAARD BIJ HET VUUR ZITTEN.’
Tenjiku is een andere meester. Toen hem werd gevraagd naar het verbranden van het Boeddhabeeld door Tanka Tennen, antwoordde hij: ‘Daar is niets verkeerd aan.’
Hij zei het niet rechtstreeks, hij zei gewoon:
‘ALS HET KOUD IS GAAN WE OM DE HAARD BIJ HET VUUR ZITTEN.’
‘DEED HIJ ER VERKEERD AAN OF NIET?’ HIELD DE MONNIK AAN.
‘ALS HET WARM IS ZITTEN WE IN EEN BAMBOEBOS IN DE VALLEI,’ ZEI TENJIKU.
Hij zegt niet dat het goed of fout is – zo is Zen, geen beslissingen over goed of fout – hij zegt alleen: ‘Elke zenmeester gedraagt zich spontaan. Als het warm is gaat hij in de schaduw van een bamboebos zitten; als het koud is maakt hij een houtvuurtje.’
Hij zegt helemaal niet of Tanka Tennen iets verkeerd heeft gedaan. Hij zegt gewoon: ‘Iedereen die bewust is, handelt spontaan. Toen Tanka Tennen geen ander hout vond, vond hij het houten Boeddhabeeld. Er is niets mis mee. Als het koud is heb je vuur nodig, en als het warm is heb je schaduw nodig.’
Zen is absoluut natuurlijk. Je moet volgens je natuur handelen en je spontaniteit moet uit je respons komen.
DE DAG NA DE VERBRANDING VAN HET BEELD GING TANKA TENNEN OP BEZOEK BIJ NAN-YO, DIE OOIT EEN LEERLING VAN ENO WAS GEWEEST EN NU ZENMEESTER VAN DE KEIZER WAS. TOEN TANKA ZIJN ZAZEN-MAT UITROLDE, ZEI NAN-YO: ‘DAT IS NIET NODIG.’
Hij was zeker een belangrijk man, de zenmeester van de keizer. Toen Tanka zijn mat ontrolde, zei Nan-yo: ‘Dat hoeft niet, want dat mat wordt alleen door leerlingen neergelegd en jij bent al een meester. Jij hoeft dat niet te doen.’
Tanka Tennen deed het gewoon uit respect, want deze man Nan-yo was heel oud, de meester van de keizer, en Tanka Tennen was een jonge man, hoewel hij verlicht was geworden. Dit is de Oosterse gewoonte om altijd respectvol te zijn naar de ouderen… dat maakte deel uit van het natuurlijke groeiproces.
…
Dus toen Tanka Tennen zijn zen matje uitrolde, zei Nan-yo: ‘DAT IS NIET NODIG.’
Hij was een oude man. Hij kon Tanka Tennen onmiddellijk herkennen. Alleen de verlichte persoon kan een ander verlicht wezen herkennen. Anders kan het niet. De onverlichte kan niet de verlichte herkennen.
…
DAT IS NIET NODIG. Jij bent net zo verlicht als ik. Jij bent evenzeer een meester als ik. Hier doet leeftijd er niet toe. Hier speelt tijd geen rol.’
TANKA DEED EEN PAAR STAPPEN NAAR ACHTEREN.
Dit zijn de wegen van Zen. Als je hun symboliek, hun hele metaforische taal niet begrijpt, zal de essentie je ontgaan.
TANKA DEED EEN PAAR STAPPEN NAAR ACHTEREN.
Wat laat dat zien? Hij zegt: ‘Ik ben diep in mezelf gekeerd. U heeft gelijk.’
Een paar stappen naar achteren doen betekent naar binnen gaan.
NAN-YO ZEI: ‘DAT KLOPT. Je bent echt diep gegaan.’
Op dit punt deed Tanka een paar stappen naar voren — gewoon om te controleren wat de meester zegt.
NAN-YO ZEI: ‘DAT KLOPT NIET.’
Een paar stappen vooruit doen is naar buiten gaan; een paar stappen achteruit doen is naar binnen gaan. Achterwaarts en binnenwaarts zijn gelijkwaardig, voorwaarts en buitenwaarts zijn gelijkwaardig.
NAN-YO ZEI: ‘DAT KLOPT NIET.’
HIEROP LIEP TANKA EEN KEER OM NAN-YO HEEN EN VERTROK.
Hij heeft de eer bewezen: ‘Ik was gekomen om te zien of u echt zo groot bent als iedereen zegt, en ik heb gemerkt dat u gewoon de juiste man bent om de meester van de keizer zelf te zijn.’
Nan-yo bleek op elk punt gelijk te hebben. Toen hij zijn mat wilde uitrollen, hield hij hem tegen: ‘Dat is niet nodig.’ Toen deed hij een paar stappen naar achteren en Nan-yo zei meteen: ‘Dat klopt.’
TOEN DEED TANKA EEN PAAR STAPPEN NAAR VOREN.
NAN-YO ZEI: ‘DAT KLOPT NIET.’
TANKA LIEP OM NAN-YO HEEN….
Om Nan-yo heen lopen is een symbool van groot respect — de cirkel rond maken: van de bron uitgaan met het doel om weer terug te komen bij de bron. Door deze cirkel rond te maken, drukte hij uit: ‘U bent volledig verlicht, compleet verlicht. Ik heb niets te vragen, niets te zeggen.’
Hij vertrok simpelweg, zonder woord, zonder vraag. Deze symbolen waren genoeg.
NAN-YO MERKTE OP, TOEN TANKA VERTROK: ‘DE OUDE, GOUDEN DAGEN ZIJN VER WEG.’
Vroeger was het heel gewoon — verlichting. Vroeger was het heel gewoon om zo iemand als Tanka Tennen te vinden, maar die gouden tijden zijn ver weg, en mensen zijn nu zo lui dat ze niet eens een paar stappen naar achteren, naar binnen, willen zetten.
‘OVER DERTIG JAAR’ — deed hij een voorspelling — ‘ZAL HET MOEILIJK ZIJN OM DEZE KEREL TE PAKKEN TE KRIJGEN.’
Zo jong pas had hij zijn immense helderheid en zijn verlichting al tot uitdrukking gebracht. Over dertig jaar, als hij een gerijpt wezen is geworden en zijn cirkel rond is — hij is al bezig om naar de voltooiing te gaan — zei hij: ‘Over dertig jaar zal deze man een van de grootste meesters zijn die we ooit gekend hebben. Het zal heel moeilijk zijn om deze kerel te pakken te krijgen.’
Het is in diep respect en liefde dat de oude Nan-yo niet alleen zijn verlichting herkende, maar ook herkende dat het niet ver meer is… nog maar dertig jaar en dan zal hij een perfecte Boeddha zijn. Dan zal het heel moeilijk worden om deze kerel te pakken te krijgen.
Meer: The Zen Manifesto #1 deel 4
