Afscheid van onze dierbare vrienden Shikhara en Sunhala
De maand mei was een trieste maand voor de Humaniversity familie, omdat we afscheid moesten nemen van twee dierbare vrienden. Shikhara, een van de oprichters van de Humaniversity, en Sunhala, die de Multiversity in Sarphati Park in Amsterdam runde. Beiden hebben hun leven gewijd aan het werken met mensen en het verbeteren van deze wereld.
Rust in vrede. Jullie zullen voor altijd in onze harten voortleven.

Shikhara, Hendri A.J Flaton

Voorburg, 27 juni 1943 – Egmond aan Zee, 16 mei 2025

Onze geliefde vriend Shikhara is op vrijdag 16 mei 2025, een maand voor zijn 82e verjaardag, overleden.
Shikhara was een van de oprichters en steunpilaren van de Osho Humaniversity. Kort na de oprichting in 1978 werd hij uitvoerend directeur van de Humaniversity. Sindsdien zorgde hij voor de financiën, juridische zaken en administratie. “Hij was de ruggengraat van de Humaniversity”, aldus Chandrika. “Ik heb veel van hem geleerd.” Shikhara steunde Veeresh’s visie op de Humaniversity, wat er ook gebeurde. Zijn toewijding, vriendschap en liefde voor Osho en Veeresh waren oprecht en kwamen recht uit het hart.

Shikhara was een man van weinig woorden, altijd aanwezig en met veel humor. “Mijn deur staat altijd open” was zijn duidelijke boodschap aan iedereen die naar de Humaniversity kwam. Hij was een familieman, van Nederlandse nationaliteit, en de oudste van negen broers en zussen die hem erg zullen missen.
Shikhara was een gastronomische kok en gedurende vele jaren kookte hij elke zaterdagavond een heerlijke maaltijd voor Veeresh, de groepsleiders, het personeel en vrienden, zodat zij konden ontspannen en genieten van een voedzame pauze. In het begin, om iedereen op te vrolijken, startte hij het Diner Dansant, dat later ons beroemde jaarlijkse kerstdiner werd.

Hij was een mediteerder en zijn passie was een vredig en rustig leven leiden, naast rock-‘n-roll en goede feesten. Daar werd hij ook beroemd om; zijn legendarische ‘Workers Party’, na onze zomerworkshop van een maand, trok veel mensen die zich bij de gemeenschap aansloten om er deel van uit te maken. Hij was ook een ongewone meditatieleraar die de workshop ‘Meditation in the Marketplace’ gaf. In een van de workshops werd de deelnemers bijvoorbeeld gevraagd om op één been te gaan staan, zodat ze konden observeren wat er op dat moment in hun hoofd omging.

Shikhara laat een grote leegte achter. We zullen hem enorm missen – zijn wijsheid, zijn gulle hart en zijn prachtige glimlach.
Lieve Shikhara – Bedankt dat je de visie van Osho en Veeresh hebt helpen verwezenlijken.

Sunhala, Berthy van den Meijdenberg

Tilburg, 28 januari 1947 – Amsterdam, 19 mei 2025

Onze geliefde vriendin Sunahla is op 19 mei 2025 overleden.
Sunahla was zo’n aardige en liefdevolle persoon en al meer dan 30 jaar een dierbare vriend van de Humaniversity-familie.
Sunahla bleef altijd betrokken bij en ondersteunde ons werk met mensen door de Multiversity Amsterdam in Sarphati Park op te richten, een oase van zorg, liefde en licht in de stad, door workshops met verschillende therapeuten te organiseren, meditaties, waaronder de AUM-meditatie, en de beroemde “Immortality Club”-evenementen met Veeresh. Tijdens een van deze evenementen ontmoette ze haar grote liefde en levenspartner Harimurti.

Terwijl ze het centrum runde, begeleidde ze ook de Amsterdamse stagiaires in hun eerste en tweede jaar van de Humaniversity Therapist Training.
Jarenlang was ze medewerkster van de Humaniversity Intensive workshops, waaronder de maandlange WOW, waar ze haar lieve en zorgzame aard met de deelnemers deelde. Iedereen die ze ontmoette, raakte ze met haar liefdevolle hart.
In 1998, bij de opening van onze Internationale Universiteit, ontving Sunahla de titel “Humaniversity Consultant”. Dit was een erkenning voor haar studie, werk en toewijding om meer liefde en bewustzijn in deze wereld te brengen.

In 2007 richtte Humaniversity de International Humaniversity Therapist Association (IHTAN) op voor afgestudeerden van de opleidingen om hen te ondersteunen in hun professionele werk. Sunahla werd in 2010 verkozen tot uitvoerend lid van deze vereniging en hielp bij de organisatie en het bevorderen van het doel van de vereniging.
Ze maakte deel uit van de Humaniversity-familie, als een zus en een vriendin. We zullen haar missen en we zijn dankbaar dat we samen tijd in dit leven hebben mogen delen.
Dank je wel Sunahla voor wie je was, een licht in deze wereld, een bron van liefde om uit te drinken, een trouwe metgezel en een vriendin om op te vertrouwen.

Lieve Sunahla, je leeft voor altijd in onze harten. Fly high!
Met liefde en dankbaarheid van Veeresh’s familie bij de Osho Humaniversity

Dood en liefde horen bij elkaar; ze zijn aspecten van dezelfde energie.
Wanneer de dood je liefde vervult en wanneer je in liefde bereid bent om te sterven –
wanneer ze dezelfde smaak en hetzelfde aroma hebben –
dan word je je voor het eerst echt bewust van de mysteries
van het leven, de liefde en de dood.
Osho: The Revolution.

Swami Ananda Teertha (Paul Lowe) 1933-2025

Paul hielp bij de introductie van de humanistische psychologie en richtte de eerste Humanistic Psychology Association in Europa op. Hij was gastdocent aan de Universiteit van Oxford en vele andere instellingen. Hij was bekend en veelgevraagd. Zijn groepen waren maanden van tevoren volgeboekt en er waren lange wachtlijsten om rechtstreeks met hem te kunnen werken. Michael Barnett’s Kaleidoscope and Community Growth Center in het Verenigd Koninkrijk en het Gestalt Instituut in Nederland, opgericht door May Kortenhorst (Garimo), waren enkele van de vele bloemen die uit het werk van Quaesitor waren voortgekomen.

In 1972 ging Paul naar India om een spiritueel meester te ontmoeten die actieve, catharsis meditatie-technieken voorstond in plaats van de traditionele, rustige technieken, en hij bleef daar. 
Osho (Bhagwan Shree Rajneesh, zoals hij toen heette) was zo’n man, die vervolgens zijn spirituele leraar en mentor zou worden voor de komende 13 jaar.
Hij was volledig toegewijd aan Osho en zijn werk. De perfecte toegewijde discipel. Onder zijn steun en met een nieuwe sannyas-naam, Swami Ananda Teertha, innoveerde, ontwikkelde en consolideerde Paul zijn positie als internationaal gerenommeerd groepsleider en spiritueel therapeut (zijn encountergroepen werden legendarisch).

In een lezing in Pune, jaren 70

Teertha leidde en begeleidde duizenden mensen van over de hele wereld, terwijl hij tegelijkertijd verbleef in de sferen van meditatie en de oceanische ervaring voorbij het denken en zijn gehechtheden. Het was dan ook niet verwonderlijk dat hij in die tijd vaak werd aangeduid als de beste humanistisch-transpersoonlijke therapeut ter wereld, terwijl binnen de Osho-beweging het gerucht ging dat hij de vermeende opvolger zou worden.
Als er een Ouspensky was voor Gurdjieff, een Vivekananda voor Ramakrishna, een Alexander Lowen voor Wilhelm Reich, een Mahakashyapa voor Boeddha of een Jung voor Freud, dan was Teertha dat voor Osho. Hun intieme band en samenwerking werden door veel van Osho’s volgelingen bewonderd en benijd. Deze affiniteit werd duidelijk toen Osho hem aanwees als degene die verantwoordelijk was voor het inwijden van discipelen, het geven van energiedarshans en het begeleiden van de commune toen hij voor onbepaalde tijd in publieke stilte ging.

In 1981 verliet Osho India en vestigde zich in de VS. Paul volgde hem snel in een wereldtournee die hem van Engeland naar Nederland, van Australië naar Argentinië en Chili, en van Brazilië naar de Verenigde Staten bracht, waar hij deelnam aan het therapie-instituut Geetam in de Californische woestijn.
Het Geetam Therapy Institute introduceerde de nieuwste methoden van humanistische-transpersoonlijke psychologie, waarbij therapie en bewustzijnsverkenning werden gecombineerd. Een selecte groep van de meest ervaren therapeuten uit Europa en Amerika, die met Osho hadden samengewerkt, gaf daar les.

Niet lang daarna verhuisde Paul opnieuw en bracht hij de volgende vier jaar door in een agrarische commune in de woestenij van Oregon. De Rajneesh International Meditation University was de plek waar hij groepen begeleidde en zijn taken als vertegenwoordiger van Osho vervulde. De commune en later de stad Rajneeshpuram werden een mediasensatie vanwege de conflicten met de lokale bevolking over landgebruikswetten en het verzet van christelijke religieuze fanatici.

Therapeuten in Rajneeshpuram, jaren 80

Begin 1986, nadat de commune in Oregon was gesloten, richtte Paul samen met een team van vooraanstaande therapeuten van de Rajneesh International Meditation University in de VS een internationale meditatieacademie op in Villa Volpi, vlak aan het Lago Maggiore in Italië. De plek moest samenwerken met de Rajneesh International Foundation, als een verlengstuk van het werk van Osho.

Eind 1986 brak deze samenwerking, voor velen op mysterieuze wijze, voor anderen onvermijdelijk, en ging hij zijn eigen weg en werk voortzetten. Zoals hij jaren later zei, was hij volledig toegewijd als discipel en aan het verspreiden en ondersteunen van Osho’s werk, maar toen hij voelde dat dit niet langer zijn pad was, verliet hij het voorgoed, zonder ooit achterom te kijken. Het is dan ook bijna onmogelijk om ergens een openbare verklaring te vinden over zijn tijd met Osho. Een houding die veel kritiek opleverde vanuit de sannyas gemeenschap.

Meer: Swami AnandaTeertha

Bron: Osho News.

Er is niets lelijks aan de dood, maar de mens heeft uit angst zelfs het woord ‘dood’ lelijk en onuitsprekelijk gemaakt. Mensen praten er niet graag over. Ze willen zelfs niet naar het woord ‘dood’ luisteren.
Die angst is begrijpelijk. De angst ontstaat omdat het altijd iemand anders is die sterft. Je ziet de dood altijd van buitenaf, en de dood is een ervaring van het diepste wezen. Het is net als liefde van buitenaf bekijken. Je kunt jarenlang kijken, maar je zult nooit weten wat liefde is. Je kunt de uitingen van liefde leren kennen, maar niet de liefde zelf. Hetzelfde geldt voor de dood. Alleen de uiterlijke verschijningsvormen – de ademhaling is gestopt, het hart klopt niet meer, de man zoals hij sprak en liep is er niet meer: in plaats van een levend lichaam ligt er alleen nog een lijk.

Dit zijn slechts uiterlijke symptomen. De dood is de overgang van de ziel van het ene lichaam naar het andere, of, in het geval van een volledig ontwaakte mens, van het ene lichaam naar het lichaam van het hele universum. Het is een grote reis, maar je kunt die niet van buitenaf waarnemen. Van buitenaf zijn alleen de symptomen zichtbaar, en die symptomen hebben mensen bang gemaakt.
Degenen die de dood van binnen hebben ervaren, verliezen alle angst voor de dood.

Osho, Zarathustra: A God That Can Dance #16

Beste vrienden van Harm Grasdijk, wij zijn hier om zijn leven te vieren, want hij had een mooi en rijk leven. Teveel haast om op te noemen, maar ik zal mijn best doen om wat stukjes eruit te lichten. Hij wist hoe hij van het leven moest genieten, en deelde dat met zijn naasten. Hij heeft veel gereisd, en zocht altijd naar fijne plekjes en wandelingen. 

Ik wou jullie graag vertellen over zijn reizen naar India, Nepal en de Himalaya’s, want die plaatsen hadden toch een speciale plaats in zijn hart. Hij ging eerst vanwege Bhagwan Shree Rajneesh naar Poona in centraal India, maar later ook naar Rishikesh en Kathmandu. Het waren de Tibetanen die vooral zijn sympathie hadden, hij bezocht tempels en stupas en grotten waar befaamde meesters hadden gemediteerd. Hij zei dat die een goede energie hadden. 

Mijn vader had een sterke interesse in alternatieve wijsheden. Hij keek naar YouTube video’s over Edgar Cayce, en las de boeken van bijvoorbeeld Graham Hancock. Wij hadden het een paar dagen voor zijn ziekenhuis opname nog over Walter Russell, die in 1937 beweerde dat fysieke materie in realiteit gekristalliseerd licht was. Niet geheel onjuist, want Einstein ontdekte later dat materie en energie één zijn.

Geen gesprek over mijn vaders leven zou compleet zijn zonder te spreken over Osho, die vroeger Bhagwan Shree Rajneesh heette. Mijn vader kreeg van Osho de naam Swami Deva Subuddho, wat betekent ‘goddelijk bewustzijn’, toen hij net 29 was, en luisterde veel naar zijn wijsheden. Hij heeft samen met mij ook een aantal jaren in de Osho communes gewoond. Toch dacht hij uiteindelijk op 76 jarige leeftijd spiritueel op eigen benen te moeten staan, om een licht voor zichzelf te zijn. 

Hij had dus een mystieke kant, maar was tegelijkertijd in zijn jeugd ook opgeleid tot wiskundige en heeft zelfs een ingenieurs titel behaald. Hij is in zijn leven software developer geweest en leraar in de informatietechnologie. Zelfs na zijn pensioen heeft hij nog voor zijn eigen plezier wiskunde cursussen gevolgd bij de Khan Academy website.

Hij heeft altijd zijn eigen weg ingeslagen. Toen ik jong was en hij een goed betaalde baan bij de TU Eindhoven had, besloot hij minder uren te gaan werken, om zich te kunnen ontspannen en met zijn zoontje te kunnen spelen. Dit werd een patroon in zijn leven, minder uren werken en tijd vrij maken om te mediteren en te ontspannen. Veel mensen jagen groots materieel succes na, maar niet hij. Hij haalde zijn genoegen uit de kleine pleziertjes: een biertje in de avond, een concert in het Mosterdzaadje op Zondag, af en toe een yoga les.

De vrouwen in zijn leven waren bijzonder voor hem. Ik zei in het ziekenhuis nog tegen hem dat ik dacht dat hij stuk voor stuk hun leven had verrijkt, en hij wiebelde een beetje met zijn linkerhand, een klassiek vaders gebaar van twijfel. Hij kon natuurlijk niet spreken want hij zat met een beademingstube in zijn keel. Maar van wat ik heb gezien, gaf hij van zijn energie, ideeën en helderheid aan hen. 

Als zijn zoon heb ik vele mooie herinneringen aan onze tijden samen. Een die ik eruit zou lichten was onze vakantie dertig jaar terug in Bayrichszell in de Duitse Alpen. Toen hij na een lange rit de auto moest parkeren moest ik hem signaleren of hij niet te dicht bij de geul was, en wat ik ook deed ik kon niet aan hem duidelijk maken dat hij te ver was gegaan. Uiteindelijk reed hij achteruit de geul in, en het was een gelukje dat de broer van de herbergier een tractor had waarmee onze auto weer op het rechte kon worden getrokken. Soms maakte mijn vader wel een rare schuiver. 

Onze connectie kwam pas echt tot bloei toen ik volwassen was. Nadat ik weer in Zandvoort was komen wonen, spraken wij regelmatig af voor koffie op de strandtent The Spot, waar wij vaak tussen de surfers en de sportieve mensen zaten te genieten. Dat sfeertje beviel Subuddho wel. Wij praatten over koffiebonen, wijnen, koopjes, restaurants, wandelingen, en veel andere dingen. 

Hij hield veel van wandelen, en kwam op 76 jarige leeftijd nog goed mee. Daarom ook had hij besloten om een pacemaker te laten plaatsen, zodat hij niet meer zo moe zou zijn van het continu fibrilleren van zijn hart. Helaas, slechts twee dagen na die operatie kreeg hij de herseninfarct, die hem uiteindelijk fataal zou worden. 

Mijn vader geloofde dat de dood niet het einde was; ik ben het nog steeds met hem eens. Osho zegt het is goed om de dood te vieren, en dat vind ik mooi. Dus niet van dat trieste, goede vrienden, misschien zullen wij hem in het hiernamaals opnieuw treffen. 

Nityaprem

Zodra je begrijpt dat de dood niet het tegenovergestelde is van het leven, maar er deel van uitmaakt, een intrinsiek onderdeel ervan, dat er nooit los van kan worden gezien – zodra je de dood als vriend accepteert, vindt er plotseling een transformatie plaats. Je bent getransfigureerd, je visie heeft nu een nieuwe kwaliteit. Nu is er geen strijd, geen oorlog, je vecht tegen niemand, nu kun je ontspannen, nu kun je thuis zijn.
Zodra de dood een vriend wordt, wordt het leven pas een vriend. Dit lijkt misschien paradoxaal, maar het is zo, alleen de schijn is paradoxaal. Als de dood de vijand is, dan is het leven diep van binnen ook de vijand, want het leven leidt tot de dood.
Osho, De kunst van leven en sterven.