Op Osho TV een vraag van Maneesha over satori: I Celebrate Myself #5 deel 4.
Hubert Benoit heeft een erg geleerd boek over zen geschreven, ‘De Hoogste Leerstelling’, maar het is alleen maar een intellectueel begrijpen. Ofschoon hij naar Japan ging en in zen kloosters leefde en de mediterenden gadesloeg, denkt hij het innerlijk proces te kennen – dat is fout. Gewoon in een zen klooster zijn betekent niet dat je een ingewijde bent geworden. Je bent nog steeds een toeschouwer – je bekijkt anderen die mediteren. Jij mediteert niet, en tenzij je mediteert moeten er wel zulke vragen in je opkomen.
Zen garden at Shoren-in in Kyoto
Dus Hubert Benoit heeft een erg mooi boek geschreven voor intellectuelen. Hij is een reus, en ik denk niet dat er enig ander boek van een Westerse filosoof of denker is, dat iets over zen op een betere manier meedeelt dan Hubert Benoit’s ‘De hoogste Leerstelling’. Maar toch is het intellectueel, perfect voorgesteld, verfijnd. Zijn argumenten zijn mooi, maar niet gebaseerd op ervaring; ze zijn niet existentieel. Vandaar dat hij kon zeggen dat zelfs mensen in hun satori denken dat ze zijn. Maar als ze denken dat ze zijn, dan is dat hun persoonlijke god – opnieuw laat het zich gelden. Ze ontkenden god, maar nu worden ze zelf god. Maar dit is een gezichtspunt van een buitenstaander. Hij weet niet wat satori is.
In satori, of in samadhi – satori is het Japanse woord voor samadhi – is men niet meer. Dus wie is er om te denken van zichzelf dat hij God is? Gautama Boeddha gebruikt het woord anatta. In de Pali taal, wat de taal was die Boeddha gebruikte, betekent atta zelf, anatta betekent geen zelf. In samadhi, in satori, kom je tot een punt waarop je plotseling herinnert dat je niet bent – enkel zuivere ruimte, kloppend van leven, dansend van vreugde, maar jij bent niet meer. Je bent opgelost net zoals ijs smelt en de oceaan wordt.
Hij is bezorgd omdat hij de echte ervaring van satori niet kent. Hij zegt: ‘Ze moeten realiseren … ‘ Er is geen kwestie van realiseren. Er is niemand om te realiseren, en er is geen kwestie van moeten. In de woordenlijst van Zen bestaat geen moeten. Ik heb een boek gelezen wat door de bekende Amerikaanse auteur, Napoleon Hill, is geschreven, ‘Je Moet Ontspannen’. Wel, als er een moeten is, hoe kun je dan ontspannen?
Nou zegt Hubert Benoit: ‘Ze moeten realiseren.’ Er is niemand om zich te realiseren. Over wie spreekt hij? ‘Ze moeten zichzelf realiseren, ze moeten zichzelf bevrijden.’ Van wie? Er is niemand. Dit is bevrijding: als je niet bent. Het is niet een zaak van jezelf te bevrijden, want als je jezelf bevrijdt, dan ben je hier.
Maar dit is het probleem van alle intellectuelen. Ze kunnen niet voorbij woorden kijken, voorbij logica en taal. ‘Je moet realiseren,’ en ‘ze moeten bevrijden’—maar bevrijden? Noch is er iemand die niet bevrijd is, noch is er iemand die hen dwingt om niet vrij te blijven. Er is enkel bevrijding! De mediterende gaat vanzelf zien dat hij vrij van zichzelf is. Hij is niet meer – dat is zijn bevrijding.
Maar van buitenaf kijkend, mist zelfs een man met zo’n verfijnde en ontwikkelde mind als Hubert Benoit, het punt compleet. Als je eenmaal in diepe meditatie bent, ben je niet meer – dit is bevrijding, en er is geen andere bevrijding.
Meer: I Celebrate Myself #5 deel 4
Afbeelding van Christophe95, Wikimedia Commons.
