Het hele verleden van de mens heeft hem verscheurd; er is een voortdurende burgeroorlog in ieder mens aan de gang. En als je je niet op je gemak voelt is de reden niet persoonlijk, je ziekte is sociaal maatschappelijk. De strategie die is gebruikt is om je te verdelen in twee vijandelijke kampen: de Zorba en de Boeddha, de materialist en de spiritualist. In werkelijkheid ben je niet verdeeld. In werkelijkheid ben je een harmonieus geheel. Maar in je mind ben je geconditioneerd dat je niet één geheel bent en dat je moet vechten tegen je lichaam. Als je een spiritueel wezen wilt zijn, moet het lichaam op alle mogelijke manieren overwonnen, verslagen, vernietigd en gemarteld worden.
Dit is de geaccepteerde ideologie over de hele wereld. In verschillende culturen, verschillende religies, kunnen de formuleringen verschillend zijn, maar de basisregel is dezelfde: verdeel de mens, creëer een conflict in hem zodat één deel zich hoger gaat voelen, heilig wordt, en het andere deel gaat veroordelen als de zondaar. Maar elke scheiding zal ellende in je creëren, elke scheiding zal betekenen dat de helft van je wezen vecht met de andere helft. En als je tegen jezelf vecht, hoe kun je dan op je gemak zijn?
De hele mensheid heeft tot nu toe schizofreen geleefd. Iedereen is in stukken gehakt, in fragmenten. Jullie religies, jullie filosofieën, jullie ideologieën zijn geen helende processen geweest, maar grondoorzaken van innerlijke conflicten en oorlog. Jullie hebben jezelf verwond. Het Westen koos uiteindelijk voor de Zorba. Er was geen andere manier om gezond te blijven — een deel moest volledig worden vernietigd, genegeerd, vergeten. Het Westen ontkende de innerlijke realiteit van de mens, zijn bewustzijn: de mens is slechts een lichaam — er is geen ziel — en eten, drinken en vrolijk zijn is de enige religie. Dit is gewoon een manier om wat gemoedsrust te vinden, om uit het conflict te geraken, om tot een beslissing en een conclusie te komen — want dit is accepteren dat je één bent: slechts materie, slechts lichaam.
Het Oosten heeft de andere weg gekozen, maar het fundamentele probleem is hetzelfde: het Oosten heeft ervoor gekozen dat je de ziel bent en dat het lichaam een illusie is. Materie bestaat niet, de wereld is gemaakt van hetzelfde spul als dromen, dus maak je er niet druk om. Zweer het af, vergeet alles – het is het niet waard om er kennis van te nemen. Aan de oppervlakte lijkt het alsof Oost en West verschillende dingen doen, maar in wezen doen ze geen verschillende dingen. In wezen proberen ze een rationele manier te vinden om één te zijn. Want twee zijn betekent een constante kwaal, een conflict — het is beter het idee van het andere te laten vallen.
Maar de houdingen zijn te begrijpen, en ze zijn zeer prominent aanwezig. Mijn hele aanpak is om een brug te slaan naar ieder individu, zodat je één geheel bent. Wees niet tegen je lichaam; het is je huis. Wees niet tegen je bewustzijn, want zonder bewustzijn kan je huis heel gedecoreerd zijn, maar het zal geen meester hebben, het zal leeg zijn. Samen echter creëren ze een schoonheid, een voller leven.
Symbolisch heb ik Zorba gekozen voor het lichaam en Boeddha voor de ziel, want Zorba heeft zijn eigen schoonheid. Op het eiland in Griekenland waar ik een tijdje verbleef is de plaats waar Kazantzakis*, de schrijver van de roman Zorba de Griek werd geboren. Kazantzakis is een van de beste romanschrijvers van de 20e eeuw. Hij heeft enorm geleden onder de regels van de kerk. Toen hij uiteindelijk Zorba de Griek schreef, werd hij uit de kerk gezet. Door het schrijven van Zorba werd hij gedwongen: ‘U trekt uw boek Zorba terug, anders wordt u verbannen.’
Omdat hij het boek niet terugtrok, werd hij uit de kerk gezet en veroordeeld tot de hel.
Zorba is eigenlijk Kazantzakis’ eigen individualiteit die het christendom had verdrongen; hij wilde ECHT leven. Hij drukte dat ongeleefde deel van zijn leven uit in de persoon van Zorba. Zorba is een prachtige man — geen angst voor de hel, geen zucht naar de hemel, leven van moment tot moment, genieten van kleine dingen… eten, drinken, vrouwen. Na een hele dag werken neemt hij zijn muziekinstrument en danst urenlang op het strand.
Zorba is het ongeleefde deel van elk zogenaamd religieus persoon. Er is geen gevecht tussen Zorba en Boeddha. Zorba is de pijl — als je hem goed volgt, zul je de Boeddha bereiken.
Osho: Beyond Enlightenment # 7
*Nikos Kazantzakis (Heraklion Kreta 1883 – Freiburg im Breisgau 1957).