Osho, als ik iemand in mijn hart ontmoet, raak ik helemaal bedwelmd door de ervaring. Op die momenten voel ik me heerlijk vervuld en extatisch. Een enorme hoeveelheid energie begint in mijn lichaam te bewegen en ik voel dat ik er helemaal in mee ga, dat ik mezelf erin verlies. Dan – en dat gebeurt altijd – maakt de slinger de natuurlijke zwaai de andere kant op en merk ik dat ik me vastklamp aan de recente momenten van liefde, en ongelukkig word.
Dit voelt als een heel oud patroon. Ik zou u dankbaar zijn als u over bewustzijn en liefde zou willen praten. Of, hoe kan ik loslaten maar niet verdwalen?
Je moet bedenken dat je niet één deel kiest uit een complementair geheel. Je kiest de helft van de cirkel en dan komt de andere helft – die zeker zal komen – en die zal ellende creëren. Ellende is niets anders dan een keuze. Je kiest voor de ervaring van liefde, het gevoel van extase, maar door te kiezen raak je verstrikt in een natuurlijk proces. Je zult je vastklampen aan deze gevoelens en ze zijn niet blijvend, ze maken deel uit van een wiel dat beweegt. Net als de dag en de nacht… Als je voor de dag kiest, wat kun je dan doen om de nacht te vermijden? De nacht zal komen; de nacht brengt geen ellende. Het is jouw keuze, van de dag tegen de nacht, die ellende creëert. Elke keuze leidt onvermijdelijk tot ellende.
Keuzeloosheid is gelukzaligheid en keuzeloosheid is loslaten. Het betekent: de dag komt, de nacht komt; succes komt, mislukking komt; de dagen van glorie komen, de dagen van veroordeling komen. En omdat je nergens voor gekozen hebt, vind je alles wat komt goed. Het is altijd goed voor jou. Geleidelijk aan zul je een afstand in je zien groeien. De cirkel zal blijven bewegen, maar jij zit er niet in gevangen. Het maakt jou niet uit of het dag of nacht is. Je bent in jezelf gecentreerd. Je klampt je niet vast aan iets anders. Je maakt je centrum niet ergens anders.
Je bent vast wel eens kleine kinderboeken tegengekomen waarin een of ander monster zijn leven in iets anders heeft gestopt, bijvoorbeeld in een papegaai. Nu kan het monster niet gedood worden; wat je ook doet is nutteloos.
Het monster is absoluut beschermd, tenzij je de sleutel kent: dat zijn leven in de papegaai zit. Dan hoef je het monster niet te doden, je hoeft alleen maar de papegaai te doden. En terwijl je de papegaai doodt, gaat het monster door een enorm lijden heen. Als de papegaai gedood wordt, wordt het monster gedood.
In mijn kindertijd heb ik me altijd verbaasd over dit soort verhalen en ik kon het nooit gewoon als een verhaal opvatten. Ik viel mijn ouders lastig, mijn leraren, dat er een betekenis in moest zitten. Maar ze zeiden allemaal: ‘Het is gewoon een verhaal, om kleine jongetjes te vermaken. Er zit geen betekenis achter.’
Maar dat heeft me nooit overtuigd. Ik vond gewoon dat ze er nooit over hadden nagedacht. En ik had gelijk, want later ontdekte ik dit verschijnsel: iedereen heeft zijn leven in iets anders gestopt! Die verhalen waren geen gewone verhalen. Ze waren immens belangrijk, want het gaat niet om één persoon, iedereen heeft zijn leven in iets anders gestopt.
Je vastklampen betekent dat je het leven daar stopt. En je vastklampen kan het wiel van het bestaan niet stoppen met bewegen! Het zal bewegen en je zult in het tegenovergestelde moeten vallen. En dan is er ellende. Angst. Alsof het bestaan jouw liefde, jouw extase, jouw vreugdevolle ervaring heeft vernietigd. Het bestaan heeft je niets gedaan.
Wat er ook gebeurt in je leven: jij, jij alleen bent er verantwoordelijk voor. Als je je niet had vastgeklampt, zou het wiel in beweging zijn gekomen! Je zou genoten hebben zonder je vast te klampen. En je zou ook genoten hebben als het weg was.
Het is gewoon een beetje subtiel. Je geniet van een heel extatisch moment, maar hoe extatisch het ook mag zijn: zelfs extase wordt vermoeiend. Je kunt niet vierentwintig uur lang extatisch zijn! Je zult totaal uitgeput zijn. Zelfs liefde kent zijn grenzen.
Ik moet denken aan een soefi verhaal. Een koning was verliefd op een heel mooie vrouw, maar de vrouw was al verliefd op een dienaar van de koning. En de dienaar was een veel authentieker individu dan de koning. De koning was een hypocriet, zoals gewoonlijk. Maar het was zeer beledigend voor de koning dat hij afgewezen werd en dat de dienaar, zijn eigen dienaar, de winnaar was.
Hij vroeg aan zijn adviseurs: ‘Wat moet er gebeuren? Want ik kan zo’n nederlaag van mijn eigen dienaar niet zo goed verdragen.’
De adviseurs stelden hem een idee voor en hij volgde het op. De vrouw en de bediende werden aangehouden. Ze werden gedwongen om elkaar naakt te omhelzen en zo werden ze vastgebonden aan een pilaar in het paleis.
Er waren maar weinig mensen in het hof van de koning die het konden geloven: ‘Wat doet u nou? U wilde deze vrouw en nu geeft u haar zelf aan uw bediende.’
Maar de koning had het psychologische idee van de adviseurs begrepen. Je geliefde omhelzen in je privacy, in je eenzaamheid, is één ding; maar om in haar omhelzing vastgebonden te zijn aan een paal op een open plek waar honderden mensen rondlopen, is iets heel anders.
Al snel werd het walgelijk. Het was heet en ze begonnen te zweten. Vierentwintig uur waren samen en de ervaring werd zo afschuwelijk dat toen ze na die vierentwintig uur werden vrijgelaten, ze allebei ontsnapten – weg van het paleis en weg van elkaar. En ze kwamen elkaar nooit meer tegen. Alles was voorbij: de hele romantiek van het ontmoeten van de geliefde, van omhelsd worden door haar, was veranderd in een nachtmerrie. Vierentwintig uur lang samen vastgebonden aan een pilaar: het werd een lelijke ervaring.
En de koning beloonde de adviseur, terwijl hij zei: ‘Jij begrijpt echt hoe de menselijke geest in elkaar zit.’
Iets kan belangrijk zijn, voor een moment. Je kust iemand, maar als je die persoon een uur, twee uur, drie uur blijft kussen, denk je dan dat het plezier om die persoon te kussen toeneemt naarmate de tijd verstrijkt? Het zal afnemen. Naarmate de tijd toeneemt, zal de vreugde afnemen en op een gegeven moment zal het veranderen in een vreselijke ervaring. Je zou op de een of andere manier van de geliefde af willen. En misschien zal de vreselijke ervaring zo’n diepe indruk op je achterlaten dat het opnieuw kussen van die vrouw, zelfs voor een enkel moment, je geen vreugde zal brengen, maar alleen de herinnering aan de nachtmerrie.
Als je van extase geniet zonder te denken dat het voor altijd moet zijn, dan is er geen probleem. Wanneer extase komt, geniet er dan van, en wanneer het gaat, geniet er dan van dat het weg is. Want als het voor altijd blijft, zal het geen extase meer zijn. Dan wordt het een kwelling. Het bestaan is wijzer dan jij. Het neemt dingen van je af voordat ze alle betekenis voor je gaan verliezen. En het is goed dat er mooie dingen gebeuren en dat er dan een gat valt, een rust.
Je hebt ook rust nodig van liefde. Je hebt ook rust nodig van extase. Je hebt van alles rust nodig. Vat die rust niet op als zijnde tegen je extase! Het is er juist voor. Het schept de achtergrond dat je er morgen weer toe in staat zult zijn.
Osho: The Path of the Mystic #13
Afbeelding van Diederik Bogaard – Pixabay.