Oost en West

 De religieuze weg is niet Oosters of Westers. Het Westen is wetenschappelijk, het Oosten is poëtisch; het Westen denkt in termen van geschiedenis, het Oosten denkt in termen van mythen, Puranas; het Westen is meer bezig met wat de werkelijkheid is, het Oosten is meer bezig met de fantasie over de werkelijkheid, de droom over de werkelijkheid.
Het Westen is meer bezig met de bewuste geest, het Oosten is meer bezig met de onbewuste geest. Maar religie staat boven beide. Religie is van de bovenbewuste geest, de transcendente geest — het is noch Oosters noch Westers.
Zoals man en vrouw elkaar ontmoeten, zo ontmoeten Oost en West elkaar. West is meer mannelijk, Oost is meer vrouwelijk; West is meer wil, Oost is meer overgave. Maar religie is beide, en meer.

Osho, The Art of Dying # 9

De toekomst van de mensheid zal steeds dichter bij de benadering van Zen komen, omdat de ontmoeting tussen het Oosten en het Westen alleen mogelijk is door zoiets als Zen, dat aards en toch onaards is. Het Westen is zeer aards, het Oosten is zeer onaards. Wie zal de brug worden? Boeddha kan de brug niet zijn; hij is zo wezenlijk Oosters, de eigenlijke smaak van het Oosten, de eigenlijke geur van het Oosten, compromisloos. Lao Tzu kan de brug niet zijn; hij is te aards. China is altijd erg aards geweest. China maakt meer deel uit van de westerse psyche dan van de oosterse psyche.

Het is geen toeval dat China het eerste land in het Oosten is dat communistisch is geworden, dat materialistisch is geworden, dat gelooft in een goddeloze filosofie, dat gelooft dat de mens alleen materie is en niets anders. Dit is niet zomaar toevallig. China is al bijna vijfduizend jaar aards; het is zeer westers. Vandaar dat Lao Tzu niet de brug kan worden; hij is meer als Zorba de Griek. Boeddha is zo onaards dat je hem niet eens kunt vastgrijpen – hoe kan hij de brug worden?

Als ik om me heen kijk, lijkt Zen de enige mogelijkheid, omdat in Zen Boeddha en Lao Tzu één zijn geworden. De ontmoeting heeft al plaatsgevonden. De kiem is er, de kiem van die grote brug die Oost en West één kan maken. Zen zal het ontmoetingspunt zijn. Het heeft een grote toekomst – een groot verleden en een grote toekomst. En het wonder is dat Zen niet geïnteresseerd is in het verleden noch in de toekomst. Haar totale interesse ligt in het heden. Misschien is dat de reden waarom het wonder mogelijk is, omdat het verleden en de toekomst overbrugd worden door het heden.

Het heden is geen deel van de tijd. Heb je er ooit over nagedacht? Hoe lang is het heden? Het verleden heeft een duur, de toekomst heeft een duur. Wat is de duur van het heden? Hoe lang duurt het? Kun je tussen het verleden en de toekomst het heden meten? Het is onmeetbaar. Het is bijna niet. Het is helemaal geen tijd: het is de doordringing van de eeuwigheid in de tijd. En Zen leeft in het heden. De hele leer is: hoe in het heden te zijn, hoe uit het verleden te stappen dat er niet meer is en hoe niet betrokken te raken bij de toekomst die er nog niet is, en gewoon geworteld te zijn, gecentreerd, in dat wat is.

De hele benadering van Zen is direct, maar daardoor kan ze een brug slaan tussen verleden en toekomst. Het kan vele dingen overbruggen: het kan het verleden en de toekomst overbruggen, het kan een brug slaan tussen het Oosten en het Westen, het kan een brug slaan tussen lichaam en ziel. Het kan de onoverbrugbare werelden overbruggen: deze wereld en die, het alledaagse en het heilige.

Osho, Ah This! # 1