Ooit, lang geleden, timmerde NRC aan de weg met een reclamecampagne waarin bekende personen werden opgevoerd over wie je verschillend kon denken. Ook Osho maakte deel van die campagne uit. Onder zijn portret stond geschreven: ‘Profeet of profiteur?’ met daaronder: ‘NRC, voor wie de nuance zoekt.’
Wij hebben bij het lezen van het interview met Maroesja Perizonius in de NRC van 1 oktober jl. tevergeefs naar die nuance gezocht. Maroesja heeft alle recht om gehoord te worden, maar het artikel staat vol van onzorgvuldigheden en sensatie, de NRC onwaardig.
De herhaling van sensationele clichés als ‘semi-criminele, totalitaire cultus’ en ‘systematisch seksueel misbruik van minderjarigen binnen de sekte van de Indiase seksgoeroe’ schetst een beeld waar wij, en heel veel vrienden die in Osho communes geleefd hebben, ons helemaal niet in herkennen.
Zie het NRC artikel:
Wrange, persoonlijke verhalen over kindermisbruik in de Bhagwan-commune
Uit het commentaar wat wij hebben opgesteld naar aanleiding van het kindermisbruik:
Standpunt van de Stichting Vrienden van Osho
over de documentaire ‘Children of the Cult’
De Stichting Vrienden van Osho heeft kennisgenomen van de documentaire ‘Children of the Cult’ van de Nederlandse cineast en auteur Maroesja Perizonius en de Engelse Alice McShane, uitgebracht in oktober 2024. In deze documentaire wordt het seksueel misbruik van jonge adolescenten in de Osho (voorheen Bhagwan) communes van de jaren tachtig van de vorige eeuw aan de kaak gesteld. Ofschoon geen sprake was van aanranding of verkrachting, bracht het grensoverschrijdend gedrag dat tieners van sommige volwassenen in de communes ervoeren hen in verwarring en versterkte bij hen pijnlijke gevoelens waaraan zij zelden of nooit uiting hebben gegeven. Enkelen van hen, inmiddels de vijftig ruim gepasseerd, komen in de film aan het woord, alsook een tweetal van hun belagers. Uit hun getoonde verdriet en woede blijkt dat de slachtoffers nog altijd bezig zijn met de verwerking van hun ervaringen. Maroesja Perizonius heeft zich van de Osho beweging gedistantieerd.
Wij hebben nooit een standpunt ingenomen over Maroesja Perizonius’ werk in relatie tot Osho als auteur en documentairemaker, maar we willen dit nu wel doen. Eenieder die van Maroesja’s verhaal kennis neemt vraagt zich immers af of Osho van dit aspect van het communeleven op de hoogte was, wat hij ervan vond en of hij zich ervoor verantwoordelijk voelde. En aangezien het onze primaire taak is om de visie van Osho te verspreiden, in de eerste plaats via www.vrienden-van-osho.nl, voelen we ons geroepen om, met verwijzing naar Osho’s visie (althans zoals wij die verstaan), op deze terechte vragen in te gaan.
De Stichting Vrienden van Osho is in 1989 opgericht om over de visie van Osho (India, 1931- 1990) te informeren. Ze is niet de spreekbuis of vertegenwoordiger van enige organisatie in binnen- of buitenland, maar een forum waarop op in Osho geïnteresseerde mensen en organisaties hun activiteiten in Nederland en Vlaanderen kunnen aankondigen. Hiertoe onderhoudt de Vrienden van Osho een website waarop veel informatie over Osho’s leven en visie is te vinden, ook over seksualiteit. De Vrienden van Osho schept gelegenheid tot ontmoeting door het organiseren van een of meer festivals per jaar.
Wij willen met dit commentaar laten blijken dat we meevoelen met de betrokken vrouwen en mannen die na veertig jaar of langer nog altijd gebukt gaan onder nare herinneringen aan grensoverschrijdend gedrag waaraan zij destijds in de Osho communes hebben blootgestaan. Wij pretenderen niet het verdriet, de schaamte en de woede ten diepste te kunnen peilen waarmee zij ook nu nog worstelen; maar dat hier heftige gevoelens in het spel zijn die we hebben te respecteren, is ons volkomen duidelijk. We hopen dat, nu zij met hun ervaringen naar buiten treden en zij gehoor en erkenning vinden, er voor hen een einde aan die worsteling zal komen. In elk geval vinden ze bij ons gehoor en erkenning.
1. Maroesja Perizonius’ werk met betrekking tot Osho door de jaren heen
Maroesja Perizonius heeft eerder al aandacht gevraagd voor haar leven in de communes van Osho en de redenen waarom zij zich van de beweging heeft afgekeerd. In 2004 maakte zij een documentaire ‘Communekind’ en in 2006 schreef ze een boek ‘De droom van mijn moeder’.
2. Osho’s visie op de mens
Osho’s uitspraken, zoals vastgelegd in honderden boeken, zijn niet tot een eenduidige levensfilosofie samen te vatten. Hij spreekt zichzelf regelmatig onbekommerd tegen en ook dáárover doet hij uitspraken. Toch bevat zijn visie wel een vaste kern, namelijk dat hij een nieuwe religiositeit schept, die niet gebaseerd is op regels en geboden maar op de groei van bewustzijn door meditatie. Zijn ‘Nieuwe Mens’ is zowel een Zorba die van het materiële leven, van zang en dans geniet, als een Boeddha die vertrouwd is met de spirituele dimensie van het bestaan. In de sannyas wereld wordt serieus nagedacht over hoe een gebrekkig begrip van Osho’s visie bij sommigen tot seksueel misbruik van minderjarigen kan hebben geleid.
3. Osho’s visie op de commune
Zoals een geurende bloem, ook van grote afstand, bijen aantrekt, zo trekt een Boeddha, een verlichte Meester, mensen aan die aan hem zijn toegewijd, maar evenzeer aan hun spirituele proces. Rond de meester bestaat een boeddhaveld, waarin dit proces kan gedijen. Relatief weinig sannyasins leefden voor kortere of langere tijd in communeverband. Naar schatting was ca. 10% van hen minderjarig.
4. Osho’s visie op seksualiteit, en in het bijzonder op seksualiteit en jongeren
Osho behandelt seksualiteit en erotiek als iets volkomen natuurlijks, een levenskracht die niet moet worden onderdrukt, niet moet worden verborgen, waarover men zich niet schuldig moet voelen. Osho bekritiseert in dit verband instituties als het huwelijk en het celibaat. Seks kan een weg zijn tot spirituele transformatie. Als jongeren er aan toe zijn en vrij worden gelaten om (met elkaar) seksuele relaties aan te gaan, zijn ze niet meer verlegen en worden ze besluitvaardig, aldus Osho. Over suggesties van seksueel misbruik van minderjarigen in zijn commune in Amerika, die Osho beledigend en walgelijk noemde, is een proces gevoerd dat door de commune werd gewonnen.
5. De seksuele revolutie
In de maatschappij buiten de Osho communes veranderde de visie op seksualiteit door de decennia heen, speciaal op het gebied van relaties tussen volwassenen en kinderen en jeugdigen.
De jaren zestig, zeventig en tachtig van de vorige eeuw werden onder meer gekenmerkt door de seksuele revolutie, een bevrijding van de knellende banden van de kerkelijke en kleinburgerlijke moraal. De Nederlandse overheid ging hierin in zoverre mee, door in 1985 een voorstel tot herziening van de zedelijkheidswetgeving voor te bereiden, dat de tijdgeest weerspiegelde. Zo ver kwam het echter niet. In latere jaren werd de wetgeving toch weer restrictiever, ook waar het de omgang tussen tieners en volwassenen betreft. De sannyasins van destijds groeiden op in een ‘permissive society’ en toen zij in een commune gingen wonen brachten zij deze bagage met zich mee. Een aantal van hen moet zich onvoldoende hebben gerealiseerd dat de vrije seksuele moraal die in de communes heerste een hoger spiritueel doel diende.