Met het Oog op Morgen besteedde op 21 november jl. aandacht aan de zojuist verschenen biografie van Alex Rutten over Jan Foudraine. Hans Renders over biografie Jan Foudraine | NPO Radio 1. Een verkorte weergave van dit item vind je hier: Met het Oog op Morgen, zondag 21 november 2021
In het eerste deel van het gesprek is er terecht veel aandacht voor Foudraine als een baanbrekende figuur in de beweging die in de jaren zestig van de vorige eeuw internationaal opkwam en bekend werd als ‘antipsychiatrie’. Foudraine verzette zich tegen dit etiket. Hij pleitte niet voor een anti-medische benadering maar voor een niet-medische.
Jan Foudraine, psychiater
Dan volgt de episode met Bhagwan, over wie met enige ironie wordt vastgesteld dat deze destijds als ‘Jezus Christus op aarde neergedaald’ werd beschouwd, met wie Foudraine alias Swami Deva Amrito lange gesprekken voerde. Er wordt niets gezegd over de inhoud daarvan, de aard van Osho’s denkbeelden of over Foudraines buitengewoon openhartig beschreven ervaringen in Poona. Behalve wanneer die ervaring sensationeel was, zoals een encounter met de Duitse actrice Eva Renzi en de nasleep daarvan in de media. Hierover heeft Amrito zelf uitvoerig verslag gedaan in Oorspronkelijk gezicht (1979), pp. 110-117. Dit waren dus geen “geruchten”.
Ook wordt niet verklaard waarom bekende uitgevers braken met Osho en Foudraine. In plaats hiervan wordt het gesprek de kant opgestuurd van “iets sappigs”.
Het gesprek eindigt met de positieve vaststelling dat Foudraine een belangrijke figuur was. Maar ook met Hans Renders’ verzuchting “het is maar goed ook” (dat het allemaal voorgoed voorbij is). Dit is een schizofrene zienswijze. Iemand, ook na zijn dood, belangrijk achten wil zeggen dat je zijn boodschap ook heden ten dage nog relevant vindt. Dan kun je niet tegelijkertijd toejuichen dat het nu allemaal (in de woorden van de dichteres Vasalis) voorgoed voorbij is. Het is het één of het ander. Met deze verwarring eindigt de uitzending, het is twaalf uur geworden en dan kunnen wij luisteraars allemaal rustig gaan slapen.
Deva Amrito, koerier
Daarmee was deze uitzending een postume bevestiging van wat Swami Deva Amrito / Foudraine bij leven bijna vijftig jaar lang tot zijn frustratie vaak heeft moeten constateren: dat de media meestal gericht zijn op de uiterlijkheden van controverse en sensatie in plaats van op de kern van een zaak. In dit geval betreft het een belangrijke biografie, waarin de auteur Alex Rutten naast al het “sappigs” er voortreffelijk in slaagt om de denkbeelden van Jan Foudraine met betrekking tot de psychiatrie en psychotherapie en met betrekking tot Osho helder uiteen te zetten. Foudraine’s levenspad, zijn ontwikkeling als vakman, als mens en als spiritueel zoeker worden met veel begrip geschetst. Het boek stijgt daarmee uit boven het historische perspectief. Het is daarmee niet slechts een “good read”, maar een “unputdownable must read” voor eenieder die, los van de biografische context en met het oog op morgen, op zoek is naar een relevante visie voor deze tijd, voor een wereld die piept en kraakt. Binnenkort volgt in deze kolommen een uitvoeriger bespreking van deze biografie.