In The Path of the Mystic, op zoek naar de Ultieme Vrijheid, geeft Osho aan dat Vrijheid bij hem boven alles gaat. Dat is wat de meeste mensen meteen zullen beamen. Echter, het realiseren van vrijheid is in hoge mate afhankelijk van de hoeveel verantwoordelijkheid die we bereid zijn te dragen. Vrijheid is er niet zomaar, door die gewoon maar te nemen, want dan is het vrijblijvendheid. Vrijheid creëer je zelf door verantwoordelijkheid te nemen. Hoe meer vrijheid je wenst, des te groter de verantwoordelijkheid die eraan hangt.
Pregnant in dit boek is verder het verhaal dat Osho vertelt over Gurdjieff en zijn vader. Gurdjieff was een bijzondere (leer)meester met vaak excentrieke methodes om mensen wakker te schudden. Osho spreekt in verschillende toespraken zijn grote waardering uit voor Gurdjieff en zijn onorthodoxe werkwijze. In ’The Path of the Mystic’ vertelt Osho over een gebeurtenis in het leven van de jonge Gurdjieff die grote invloed op hem had. Gurdjieff was 9 jaar oud toen zijn vader stervende was. Op zijn sterfbed gaf zijn vader hem het volgende eenvoudige advies.
De vader zei: ‘Als iemand je beledigt, ergernis bij je opwekt of je boos maakt, vertel hem dan gewoon: “Ik heb begrepen wat je bedoelt, maar ik heb mijn vader beloofd dat ik pas na 24 uur ga antwoorden.” Ik weet dat je kwaad bent, ik heb het begrepen. Ik kom er over 24 uur op terug en geef je dan antwoord.’
Osho zegt: ‘Het zelfde kun je met alles doen – laat er 24 uur overheen gaan.’
En hij gaat verder: ‘Een negen jaar oude jongen herhaalde wat zijn vader hem gezegd had. En de vader stierf. Maar omdat het zo’n speciaal moment was, werd de boodschap ingeprent. Terwijl hij de boodschap herhaalde, zei de vader: “Goed. Je hebt mijn zegen en nu kan ik vredig sterven.” Hij sloot zijn ogen en stierf. En Gurdjieff begon, hoewel hij negen was, in praktijk te brengen wat hem aangereikt was. Iemand beledigde hem en dan zei hij: ‘Ik kom over 24 uur bij je terug met een antwoord, want dat heb ik mijn vader beloofd toen hij op sterven lag. Op dit moment kan ik je niet antwoorden.’ Iemand sloeg hem bijvoorbeeld en dan zei hij: ‘Je kunt me nu slaan, maar ik kan er niet op reageren. Over 24 uur kom ik en geef ik je een reactie, want dat heb ik aan mijn vader beloofd toen hij stierf.’
‘En later’ zegt Osho ‘zei hij vaak tegen zijn discipelen: “Die simpele boodschap heeft me helemaal getransformeerd, omdat de persoon mij klappen gaf maar ik was niet van plan om er op dat moment op te reageren, dus er zat niets anders op dan alleen maar waar te nemen. Ik had niets te doen: terwijl de persoon me klappen gaf, moest ik alleen maar toeschouwer zijn.” Vierentwintig uur lang was er niets te doen. ‘En het waarnemen van de man bracht een nieuw soort kristallisatie in me teweeg. Want na 24 uur kon ik helderder kijken. Op het moment dat hij me sloeg, was het onmogelijk om de dingen scherp te zien.
Mijn ogen waren vol boosheid. Als ik op dat moment gereageerd had, was ik met de man gaan worstelen, ik zou de man geslagen hebben en dat alles zou een onbewuste reactie zijn. Maar na 24 uur dacht ik er rustiger over na, kalmer. Of hij had gelijk – ik had iets verkeerds gedaan en ik moest, verdiende het, om geslagen te worden, beledigd te worden – of hij zat helemaal fout. Als hij het juist had, viel er niets te zeggen als een reactie op hem, maar alleen hem te bedanken. Als hij helemaal fout zat, had het helemaal geen zin om te vechten met zo’n man die oerdom was en alleen maar zulke verkeerde dingen deed. Hij heeft geen recht op een reactie.’