Margriet Sitskoorn (53), hoogleraar klinische neuropsychologie, schreef onlangs in een rubriek in de Volkskrant een artikel waarin ze als kernthema aangeeft dat ze in een onderzoek erachter kwam dat de hersenen er echt op ingericht zijn om het eigen gelijk te bevestigen. Dit onderzoek was gericht op haar boek Hersenhack.
Het frappante van het artikel is dat ook hier weer blijkt dat de Westerse wetenschap nog altijd zoekende is naar de essenties van het menselijk zijn, ons bewustzijn, en ons bestaan blijft koppelen aan ons ego, aan onze mind met zijn inhoud uit het verleden.
In algemene zin zegt ze hierover dat ze altijd vermoed heeft dat je als mens geneigd bent je eigen ideeën te versterken, wat ze bij zichzelf ook merkt. We lijden er allemaal aan, zegt ze, en gebruikt het woord schokkend. Deze emotionele bijzonderheid typeert ze o.a. als de verdediging van het ego.
In geval van wetenschappelijke tegenstellingen suggereert zij die t.o.v. elkaar te overdenken.
Zij licht het als volgt toe: ‘Ik las wetenschappelijke artikelen die laten zien dat we vooral naar informatie zoeken en feiten aannemen die aansluiten op wat we al weten; je zoekt dus vooral argumenten die je al kent of die jouw doelen ondersteunen. Zo wordt je bestaande overtuiging steeds meer versterkt. Ego Defense is een onderliggend mechanisme. Om je ideeën niet te hoeven bijstellen, en daarmee je identiteit niet in twijfel te hoeven trekken, wijzen we bewust of onbewust de ideeën van de ander af.
Daarbij komt dat je de positieve eigenschappen van je eigen groep goed onthoudt, terwijl het bij alle andere groepen juist omgekeerd werkt; een voedingsbodem voor polarisatie.
En wie nu denkt: dat geldt niet voor mij, heeft het mis. Als ik onderzoeken lees waarvan de resultaten niet overeenkomen met wat ik denk te weten, voel ik soms weerstand. Klopt die onderzoeksmethode, is mijn eerste reactie dan. Schokkend toch?
Dit onderstreept het probleem bij politieke discussies of twitterruzies: Je gaat elkaar niet zomaar overhalen met argumenten. Wat je eigenlijk moet doen, is op zoek gaan naar informatie die je eigen mening ontkracht in plaats van versterkt en kijken of daar iets nuttigs in zit. Dan kun je nader tot elkaar komen en jezelf ontwikkelen.’
Ego Defense
Over de weg naar de essentie.
‘De menselijke mind is in staat oneindige systemen en doctrines te creëren, maar de waarheid kennen door middel van theorieën is onmogelijk. Een mind die volgestopt zit met kennis is een mind die zeker is onwetend te blijven. Openbaring verschijnt op het moment dat kennis ophoudt.
Er zijn 2 mogelijkheden: Of we denken over iets, of we gaan er existentieel in op. Hoe meer iemand denkt, hoe meer hij zich verwijdert van wat hier en nu is.
Wat ik laat inzien is een anti-doctrinaire, anti-filosofische, anti-speculatieve ervaring. Hoe te zijn, enkel te zijn, in het moment dat hier en nu is.
Kennis kan enkel leiden tot fictie, tot het projecteren van dingen. Het kan geen voertuig zijn voor het bereiken van waarheid. Kennis kan een voertuig worden van expressie, maar niet een middel tot het bereiken van realisatie. De mens van kennis is een hindernis. Wanneer je volgestopt zit met kennis is er binnenin je geen ruimte het onbekende te ontvangen.
Kennis is je verleden, is wat je al hebt geweten, je herinnering, je verzameling, je bezit. Die verzameling wordt een barrière, het komt tussen jou en het nieuwe, tussen jou en het onbekende.
Je moet je voortdurend bewust zijn van je onwetendheid: dat er nog steeds iets onbekends is. Een mind die gebaseerd is op herinneringen, informatie, geschriften, theorieën, dogma’s, is egocentrisch, niet bescheiden. Kennis moet dus ophouden. Niet dat je zonder herinnering moet zijn, maar op het moment van weten, van ervaren, moet herinnering er niet zijn. Op dat moment is een open, gevoelige mind vereist.
Dat moment van leegheid, van ruimte, is meditatie.’
Osho, The Psychology of the Esoteric.
‘Jezus zegt: ‘Oordeel niet’ en dit is een van de grootste uitspraken ooit geuit door de mens op aarde. Maar het is een van de meest onmogelijke dingen van de mind, want die is zo verlangend om te oordelen, in goed of slecht, juist of onjuist. Hij spring van het ene oordeel naar het andere.
Zodra je oordeelt, ben je gestopt met groeien, de inspanning daartoe is opgehouden. En als oordelen zich eenmaal vanbinnen vestigen, word je onbekwaam in het zien van het nieuwe. Je leeft dan met gesloten ogen. Je hebt jezelf opgesloten in een klein, knus en comfortabel huis.
Oordelen wordt een zodanige gewoonte, dat op het moment dat er iets is, je onmiddellijk oordeelt, in feite vanuit het verleden. Daar komt de mind vandaan, terwijl de oorspronkelijke bron van een bewustzijn voortdurend zich vernieuwt. Niets is oud, niets komt uit het verleden. Het bewustzijn komt vanuit dit moment.
De mind is tijd, het bewustzijn is eeuwigheid. Wanneer je naar iemand kijkt en je verbindt zonder oordeel, is er plotseling een ontmoeting, een samensmelten van energieën. Als je nee zegt, ben je gesloten, het snijdt alle mogelijkheden af je naar de ander te overbruggen.
Denk aan het verschil tussen kennis en kennen, respectievelijk een dood en verzameld iets, en een voortdurende beweging, oftewel respectievelijk deel van je herinnering en deel van je wezen.
Het leven is een beweging, een constante stroming, elk moment is nieuw.’
Osho, Journey to the Heart.
Een bijdrage van Prem Abhay.