De gebeurtenissen in de jungle van Guyana in 1978 sluimeren in het collectieve geheugen als de uitwassen van een enge sekte. Meer dan 900 mensen zouden zelfmoord hebben gepleegd door het drinken van limonade met cyanide, op aandringen van de sekteleider, dominee Jim Jones. Opkomende nieuwe religieuze bewegingen in die tijd werden in de pers al gauw op een hoop gegooid met Jonestown. Maar ze hadden net zoveel gemeen met Jonestown als Jim Jones met Indiana Jones, ook al kwam Jim Jones toevallig oorspronkelijk wel uit Indiana…
Maar wat was er precies gebeurd? Hooggeplaatste Amerikaanse politici, waaronder de latere vice president Walter Mondale, Hubert Humphrey, en de vrouw van de latere president Jimmy Carter, hadden de regering van Guyana aanbevolen om land te geven aan de People’s Temple van Jim Jones.
Uit medisch onderzoek van de overheid van Guyana bleek dat meer mensen cyanide geïnjecteerd hadden gekregen dan de mensen die het zelf hadden ingenomen (naar schatting minder dan 200). Was het een massa zelfmoord of een massa moord? Waarom hadden de Amerikanen de zaak overgenomen in de nasleep van de gebeurtenissen en konden zelfs congresleden en senatoren geen toegang krijgen tot informatie hierover?
“De bottom line is dat we nog steeds niet weten wat er in Jonestown gebeurd is, laat staan waarom. Maar sommige dingen staan buiten kijf. Ten eerste dat dominee Jim Jones geen ‘new age sekteleider’ was. Integendeel, hij ‘was tenminste sinds 1950 een fundamentalistisch prediker en werd in 1964 tot Disciples of Christ predikant gewijd. De Disciples of Christ is een protestants kerkgenootschap waartoe wijlen president Lyndon Johnson en miljoenen ‘gewone Amerikanen’ behoren.
En ten tweede, ‘het lidmaatschap van de People’s Temple was anders dan het typische lidmaatschap van de meeste hedendaagse sektes. Jonestown werd oorspronkelijk een agrarische gemeenschap genoemd, en de People’s Temple werd pas na de massale dood van zijn leden geclassificeerd als een nieuwe religieuze beweging.’ Met andere woorden, Jones was een roodbloedige christen uit Indiana, en moet niet worden verward met Indiana Jones of een goeroe uit het exotische Oosten.”
Max Brecher: A Passage to America, p. 47.
Toch is dat wat is blijven hangen, het gevaar kwam van enge sektes, en niet van religies die door de eeuwen heen verantwoordelijk geweest zijn voor meer dood en lijden dan enig andere menselijke activiteit.
“Het ‘sekte aspect van Jonestown nam een grote vlucht, en toen de geest eenmaal uit de fles was, was er geen terugkeer mogelijk. In feite wilde niemand dat. Waarom niet? Omdat, zoals voormalig Stern journalist Andrees Jorge Eltern – toen Swami Satyananda – mij vertelde, ‘Geen nieuws is goed nieuws, maar slecht nieuws is beter.'”
Max Brecher: A Passage to America, p. 49
In een lezing in Hindi zegt Osho er dit over:
‘…degenen die deze ashram met Jonestown vergelijken, begrijpen niet wat Jonestown was, noch begrijpen zij deze ashram. Zij begrijpen er helemaal niets van. Zij zouden niet aarzelen om zelfs Jezus met dominee Jones te vergelijken. Ze zouden Boeddha durven vergelijken met dominee Jones, want Boeddha heeft ook gezegd: “Sterf elk moment.” En Jezus heeft keer op keer gezegd: “Tenzij je sterft en herboren wordt, zul je het Koninkrijk van Mijn Vader niet binnengaan.” Maar over wat voor soort dood hebben Boeddha en Jezus het? Het is een ander soort dood, het is een ander soort alchemistisch proces.
Wat er in Jonestown gebeurd is, wijst op een zieke geestesgesteldheid. Het heeft niets te maken met religie. Natuurlijk was en is er in de wereld nog steeds veel onheil in naam van religie. Jonestown maakt daar deel van uit. De mensen die mijn ashram vergelijken met Jonestown moeten dezelfde mensen zijn die hier nooit zijn geweest, noch ooit in mijn ogen hebben gekeken, in mijn buurt hebben gezeten, mijn hand hebben vastgehouden.’
Osho: Sahaj Yoga.
Deze passages komen uit de heruitgave van het boek van Max Brecher over de ontwikkelingen in Rajneeshpuram. Een bijzonder stuk onderzoeksjournalistiek op basis van veel interviews met mensen die daar nauw betrokken bij waren, ‘een radicale nieuwe kijk op de gebeurtenissen rond een controversiële Amerikaanse commune.’
Max Brecher: ‘A Passage to America.’