Osho, Robert Bly* spreekt over de drie hersenen van een mens: het reptielenbrein, het zoogdierenbrein en het nieuwe brein. Het reptielenbrein is volkomen koud en meedogenloos. Het houdt zich bezig met, en groeit op, overlevingszaken. Het zoogdierenbrein houdt zich bezig met comfort, waaronder familie, vrienden, relatie, huis, maatschappij, religie, etc. Wat wetenschappers ‘het nieuwe brein’ noemen is een zeer dunne, cellulaire laag die de rest van het brein omgeeft. Ze hebben er geen doel voor gevonden. Bly zegt dat het over transcendentie gaat en groeit op mysterie.
Alle drie bestaan tegelijkertijd, maar krimpen of groeien, afhankelijk van waar we onze energie op richten. Elk kan de controle over de beschikbare energie grijpen, en de eerste twee proberen dat wanneer hun eigen voortbestaan wordt bedreigd.
Osho, kunt hier alstublieft over praten in de context van uw werk met ons, de commune en de nieuwe mens?
De wetenschappelijke analyse van de mind, of meer in het bijzonder van de hersenen, heeft niets te maken met mijn werk met de nieuwe mens en de nieuwe mensheid. De hersenen maken deel uit van het lichaam; ze sterven met het lichaam, ze worden met het lichaam geboren. Mijn werk bestaat erin datgene op te wekken wat er vóór je geboorte was en wat ook na je dood zal blijven. Het gaat mij om jullie onsterfelijkheid. Daarom is het verschil enorm.
Wetenschappers zijn er nog niet toe gekomen datgene te aanvaarden wat voorbij de materie gaat. Heel hun werk blijft beperkt tot het materiële bestaan. Ze denken niet dat je een ziel hebt; ze zien je niet als een spiritueel wezen. En dat is een van de gevaarlijkste dingen van de wetenschap: ze vernietigt je fundamentele waardigheid. Het vernietigt ook je meest fundamentele mysterie.
Waar Robert Bly het over heeft is heel alledaags. Het is de analyse van hoe het brein van de mens zich heeft ontwikkeld van reptiel tot zoogdier. En nu groeit er een derde laag die volgens hem het transcendente is. Het transcendente betekent van nature datgene wat het verstand te boven gaat. De hersenen kunnen geen laag hebben voor het transcendente.
Het is waar dat de hersenen drie onderverdelingen hebben. De eerste houdt zich zeker bezig met overleven. Je kunt het een willekeurige naam geven — het reptielenbrein. Het is zeer fundamenteel, want tenzij je overleeft, is er niets anders mogelijk. De tweede is het zoogdierbrein. Dat doet me denken aan Jezus, als hij zegt: ‘Van brood alleen kun je niet leven.’ Het brood is absoluut nodig, maar alleen brood is niet genoeg voor de mens. Ze hebben kunst nodig, ze hebben muziek nodig, ze hebben filosofie nodig, ze hebben religie nodig, ze hebben beschaving nodig; hun behoeften groeien tot veel grotere hoogten dan alleen overleven. Het derde brein, dat nog steeds groeit, bestaat niet uit het transcendente, zoals Robert Bly zegt, het bestaat alleen uit een poging om het onbekende te kennen — niet het transcendente, maar alleen het onbekende.
Er is een verschil tussen het onbekende en het transcendente. Het transcendentale is het onkenbare: wat je ook doet, je zult het nooit kunnen kennen. Je kunt het ervaren, je kunt het hebben, je kunt het dansen, je kunt het zingen, je kunt het drinken, maar je kunt het geen deel laten uitmaken van je mind en van je kennis. Maar er is veel dat nog onbekend is; misschien is het bijna oneindig, dat wat onbekend is.
De derde laag probeert zich in het onbekende te begeven. En ze spant zich in om het onbekende bekend te maken. Het hele wetenschappelijke streven is om het bestaan te ontsluieren, om alles bekend te maken — niets blijft onbekend. En de wetenschap aanvaardt alleen de verdeling tussen de twee; het hele bestaan is verdeeld in het bekende en het onbekende.
Het bekende wordt elke dag meer en meer naarmate de wetenschap vordert, en het onbekende wordt steeds kleiner. Maar het onbekende is het oneindige. Het zal blijven afnemen, maar ik denk niet dat er een dag komt waarop de wetenschap zal kunnen zeggen: ‘Nu is er niets meer onbekend; ons werk is klaar, we kunnen stoppen.’
Zelfs als men kan aanvaarden dat er een mogelijkheid bestaat dat al het onbekende bekend wordt, dan is er ook een derde dimensie die de wetenschap consequent heeft ontkend. En die derde dimensie is mijn werk. Het is het werk van alle boeddha’s van alle tijden, van alle mystici, van allen die zich werkelijk bezighouden met de essentie van het bestaan. De derde categorie is van het onkenbare; vandaar het woord ‘mystiek’. Vandaar het woord ‘mysticus’ — het is precies het tegenovergestelde van de wetenschapper.
De wetenschap probeert het bestaan te demystificeren, en de mysticus probeert alle demystificaties te vernietigen — en het mysterie weer bloot te leggen, in zijn immense schoonheid en glorie, in zijn verwondering en in zijn pracht. Het werk van de mysticus is van een totaal andere dimensie; het is niet van de hersenen, niet van het verstand — het gaat het vermogen van beide te boven.
Meditatie is de manier om voorbij de mind te gaan en de dimensie van het onkenbare binnen te gaan. En omdat de wetenschap niet bereid is het onkenbare te aanvaarden, schaadt zij de hele mensheid, want tenzij je de mogelijkheid van het onkenbare aanvaardt, is meditatie zinloos. Meditatie krijgt alleen betekenis als er de derde categorie van het onkenbare bestaat, want meditatie is een middel tot het onkenbare. Als je van meet af aan het onkenbare ontkent, zul je de mogelijkheid van meditatie niet aanvaarden.
En dit is de blindheid van de wetenschap. Met andere woorden, dit is wetenschappelijk bijgeloof. De mens heeft lang geleden onder religieus bijgeloof; nu lijdt hij onder wetenschappelijk bijgeloof. Mijn werk is de mens te ontdoen van alle bijgeloof: wetenschappelijk, religieus, politiek. Hoe je het ook noemt, bijgeloof is bijgeloof.
Osho: The New Dawn # 9
*Robert Elwood Bly (23 december 1926 – 21 november 2021) was een Amerikaans dichter, essayist, activist en leider van de mytho-poëtische mannenbeweging.