Deze weken staan in het teken van de soefi’s. Osho bespreekt de poëzie van de Perzische mystieke dichter Hakim Sanai. Vorige afleveringen hiervan zijn te vinden op Unio Mystica.
EEN ROBIJN, DAAR, IS GEWOON EEN STUK STEEN..
Waar? Wat bedoelt Hakim Sanai met ‘daar’? De stilte waar ik het over had.
Wanneer je volkomen stil bent, in gebed, in samadhi…
EEN ROBIJN, DAAR, IS GEWOON EEN STUK STEEN…
Je hele manier van kijken verandert. Wanneer er verlangens in je mind opborrelen, kan zelfs een gewone steen op een robijn lijken. Je kunt je verlangen projecteren op een gewone steen; je kunt de illusie wekken dat hij heel kostbaar is.
Anders, wat is een robijn dan, wanneer je niet bezeten bent door verlangens? Een gewone steen. Alle diamanten zijn niets anders dan gewone stenen. Stel je voor dat op een dag de derde wereldoorlog uitbreekt en de hele mensheid van de aarde verdwijnt, zal er dan enig verschil zijn tussen een steen en een diamant?
Zal er enig verschil zijn tussen de grote Koh-i-noor en dat steentje langs de kant van de weg? Er zal geen verschil zijn. Dat betekent dat het verschil gecreëerd is door de mens, geprojecteerd is door de mens. Het is een gefabriceerd verschil. Het is iets in de mind van de mens: als de mens verdwijnt, dan zullen er geen robijnen en geen kiezels zijn, dan zullen ze allemaal hetzelfde zijn. Dan kan de Koh-i-noor geen speciaal voorrecht opeisen.
Het gebeurde eens, een Zen meester leefde in een bos, en de koning van het land kwam hem opzoeken. En hij had veel geschenken meegebracht, waaronder een prachtig gewaad bezaaid met diamanten – zeer waardevol, het meest waardevolle gewaad dat de koning had. Hij presenteerde de fluwelen mantel.
De meester nam het aan, maar gaf het meteen terug en zei: ‘Neem het alstublieft terug.’
De koning voelde zich beledigd. Hij zei: ‘Dit is een geschenk van mij. Wilt u mij niet gerieven door het aan te nemen? Anders voel ik me erg afgewezen.’
De meester zei: ‘Het gaat er niet om of ik u zal gerieven. Als u erop staat, kan ik het wel hier houden. Maar ik moet u één ding vertellen: ik woon hier helemaal alleen, er zijn geen mensen. Wie zal dit kleed dan waarderen?
Ik woon hier met herten en pauwen, en soms komt de leeuw langs, en al die dieren zullen me uitlachen. Maak geen lachertje van me, neem het alstublieft weer mee terug. Ze zullen me allemaal uitlachen. Ze zullen denken dat ik nu dwaas ben geworden op mijn oude dag.
Ik heb al mijn metgezellen, vogels en beesten, en ze zullen deze diamanten en de waarde ervan niet begrijpen. Neem het alstublieft terug, doe me een plezier door het terug te nemen. Dit is helemaal goed waar menselijke domheid heerst, maar hier is het zinloos.’
Het is de mens die het onderscheid en de categorieën heeft gemaakt, anders is alles één. Maar er hoeft geen derde wereldoorlog plaats te vinden om dit te begrijpen. Zodra je je mind laat vallen, zul je onmiddellijk in staat zijn om het te zien. Als je je mind laat vallen, wordt de wereld getransformeerd – omdat de mind een bepaald soort wereld heeft geschapen. Zodra je geen mind meer bent, verdwijnt die hele wereld. Het was een droom. En dan ben je wakker, en dan zie je de dingen zoals ze in zichzelf zijn.
Een Duitse filosoof, Immanuel Kant, zei altijd: ‘Je kunt de dingen niet zien zoals ze in zichzelf zijn.’
Filosofisch gezien heeft hij gelijk. Als je via de mind werkt, kun je de dingen niet zien zoals ze zijn, omdat de mind er altijd zal zijn om ze te vervormen, te verbeteren, te veranderen, te projecteren, op de ene of andere manier te kleuren, met al zijn vooroordelen. De mind zal er zijn. De mind zal je niet toestaan de dingen te zien zoals ze op zichzelf zijn, omdat alles wat tot je doordringt door de mind zal gaan. In die zin heeft Immanuel Kant gelijk.
Ik heb eens gehoord: Een Engelsman en een Ier gingen bij de kapitein van een schip naar Amerika vragen of ze tegen betaling van werk mee konden varen . De kapitein stemde toe, liet de Engelsman aan boord gaan, maar vroeg de Ier om referenties. De Ier ging aan wal en haalde ze op, maar de discriminatie maakte hem kwaad en hij was vastbesloten om wraak te nemen.
Op een dag, toen ze allebei hielpen om het het dek te schrobben, ging de Engelsman naar de reling, emmer in de hand om de emmer in het water te laten zakken. Hij leunde net voorover om de emmer omhoog te trekken toen een grote golf aan boord spoelde, hem te pakken kreeg en mee overboord trok.
De Ier hield op met schrobben en ging naar de reling. Hij tuurde in het water. Geen spoor van de Engelsman. Om zijn gelijk te halen toog de Ier verontwaardigd naar de hut van de kapitein.
‘Kapitein, misschien herinnert u zich nog dat toen ik aan boord van dit schip kwam, u mij wel om referenties vroeg maar die Engelsman zomaar aan boord liet gaan?’
‘Natuurlijk weet ik dat nog. Ga je daar nou nog over klagen?’
‘Klagen, kapitein? Zo ben ik niet. Ik ben hier alleen om u te vertellen dat ze uw vertrouwen hebben verraden. Weet u wel, kapitein, die Engelsen…’
‘Wat bedoel je met verraden?’
‘Zeker weten, en die Engelsman is er vandoor met uw emmer!’
Als je een bepaald vooroordeel in je mind meedraagt, zul je alleen door het vooroordeel heen kijken. En de mind is niets anders dan vooroordelen en vooroordelen. De mind betekent je hele verleden en alles wat bij je binnenkomt zal door je hele verleden heen moeten gaan. Het zal vervormd zijn, het zal gekleurd zijn, het zal zo veranderd zijn tegen de tijd dat het jou bereikt dat je niet in staat zult zijn om te weten wat er werkelijk aan de hand is.
Immanuel Kant heeft gelijk, maar alleen filosofisch gezien. Hij is zich niet bewust van de wereld van meditatie, hij is zich niet bewust van de Soefi’s en de Zen-mensen en de Taoïsten. Anders is er een manier om de dingen te kennen zoals ze in zichzelf zijn: zet de mind opzij. Kijk met lege ogen en dan komt er geen verstoring met de werkelijkheid.
Dan zul je ineens zien dat de parel geen parel meer is, de robijn geen robijn meer is, de diamant geen diamant meer is. Dan zijn alle onderscheidingen, verschillen, evaluaties en oordelen verdwenen. Dan zijn de dingen er plotseling zonder labels en namen en categorieën.
Meer: Unio Mystica Vol. 1 #7 deel 2
Image by Alana Jordan from Pixabay