WANNEER DE DIEPE BETEKENIS DER DINGEN NIET WORDT BEGREPEN,
WORDT DE WEZENLIJKE VREDE VAN DE MIND TEVERGEEFS VERSTOORD.
DE WEG IS VOLMAAKT ALS DE UITGESTREKTE RUIMTE
WAAR NIETS ONTBREEKT EN NIETS TEVEEL IS.
HET KOMT INDERDAAD DOOR ONZE KEUZE
OM TE ACCEPTEREN OF TE VERWERPEN
DAT WE DE WARE AARD VAN DE DINGEN NIET ZIEN.
LEEF NOCH IN DE VERSTRIKKINGEN VAN UITERLIJKE DINGEN,
NOCH IN INNERLIJKE GEVOELENS VAN LEEGTE.
WEES SEREEN ZONDER STREVENDE ACTIVITEIT IN DE EENHEID DER DINGEN
EN ZULKE VERKEERDE OPVATTINGEN ZULLEN VANZELF VERDWIJNEN.
WANNEER JE PROBEERT TE STOPPEN MET ACTIVITEIT
OM PASSIVITEIT TE BEREIKEN
VULT JE EIGEN INSPANNING JE MET ACTIVITEIT.
ZOLANG JE IN HET ENE OF HET ANDERE UITERSTE BLIJFT,
ZUL JE NOOIT EENHEID KENNEN.
WIE NIET OP DIE ENE MANIER LEEFT,
FAALT ZOWEL IN ACTIVITEIT ALS PASSIVITEIT,
BEVESTIGING EN ONTKENNING.
Een paar dingen voordat we deze sutra van Sosan ingaan. In het Westen was er enkele jaren geleden een Franse hypnotiseur, Emile Coue – hij herontdekte toevallig een van de basiswetten van de menselijke mind. Hij noemde het “de wet van het omgekeerde effect” – dat is een van de oudste sutra’s in het Taoïstische en Zen-denken. Sosan heeft het over deze wet. Probeer deze wet te begrijpen, dan zullen zijn uitspraken eenvoudig te begrijpen zijn.
Bijvoorbeeld, als je je niet slaperig voelt, wat doe je dan? Dan probeer je in slaap te komen – je zult inspanningen doen, je zult dit of dat doen, maar wat je ook doet, het zal net het omgekeerde opleveren; net datgene wat je nodig hebt zal niet komen. Precies het tegenovergestelde zal gebeuren, want elke activiteit, elke inspanning, is tegen de slaap.
Slaap is een ontspanning. Je kunt het niet brengen, je kunt er niets voor doen. Je kunt het niet forceren, je kunt het niet willen – het is helemaal geen deel van je wil. Het verplaatst zich naar het onbewuste en je wil is slechts een fragment van het bewuste.
Wanneer je naar het onbewuste gaat, naar de diepte, blijft dat fragment dat bewustzijn is, dat fragment dat wil is, aan de oppervlakte. Je kunt de oppervlakte niet naar de diepte brengen, je kunt de omtrek niet naar het centrum brengen.
Dus als je je inspant om in slaap te vallen, is dat zelfvernietigend. Je doet iets wat precies het tegenovergestelde wordt – je wordt wakkerder. De enige manier om in slaap te komen is: niets doen.
Als het niet komt, komt het niet. Wacht… doe niets! Anders duw je het verder weg en ontstaat er een afstand. Wacht gewoon op je kussen, doe het licht uit, sluit je ogen, ontspan en wacht. Wanneer het komt, komt het. Je kunt het niet brengen door een daad van je wil – wil is tegen het onbewuste.