Friedrich Nietzsche (1844-1900)
Een übermensch is een type mens dat hoger wordt aangeschreven dan de gewone mens. Het begrip wordt veelal toegeschreven aan Friedrich Nietzsche, die er de huidige betekenis aan gaf.
…
Wanneer het nationaalsocialisme in de twintigste eeuw gebruikmaakt van de term, wordt het begrip ‘übermensch’ via het sociaal darwinisme aan ras gekoppeld. Dit had weinig te maken met Nietzsche’s oorspronkelijke interpretatie.
Wikipedia, de vrije encyclopedie.
Een passage uit een onlangs verschenen toespraak van Osho op Osho TV:
Zarathustra en de supermens.
Zarathustra sprak tot de mensen als volgt…
….zonder zich druk te maken of zij het verdienden, of zelfs wel in staat waren om te begrijpen wat hij tegen hen zegt. Hij is als een regenwolk, zo volgeladen met wijsheid dat hij het op elke plek wil regenen. Hij wil zich ledigen. De rijkdom van zijn vreugde, zijn stilte, zijn gelukzaligheid is zo zwaar geworden dat hij iemand nodig heeft om aan uit te delen. De kwestie is niet of zij het waard zijn of niet. Dit was zeker niet de groep mensen om naar hem te luisteren; maar een regenwolk regent zelfs op stenen, rotsen, op onvruchtbaar land. De regenwolk kan niet discrimineren; zijn enige probleem is hoe zich re ontladen.
De eerste zin die hij uitte bevat zijn hele filosofie, zijn hele religie:
Ik leer jullie de supermens (de Übermensch).
De mens is iets dat overwonnen moet worden. Wat heb je gedaan om hem te overwinnen? Niemand heeft het zo raak uitgedrukt, zo duidelijk dat de mens zichzelf moet overstijgen; dat hij voorbij zichzelf moet gaan; dat de mens iets is dat overwonnen moet worden. Je moet niet tevreden zijn met enkel mens te blijven. Je moet voorbij gaan aan al wat menselijk is. Alles wat in je is behoort aan de mens. Een supermens zijn betekent het afzien van de mind, afzien van je ideologieën, afzien van je instincten, afzien van je intelligentie, voorbijgaan aan al je opvattingen over de mens. De supermens is zijn leer; en zijn inzicht komt voort uit een erg natuurlijk verschijnsel.
Alle schepselen hebben tot nu toe iets voorbij zichzelf gecreëerd…
Dat is de hele theorie van de evolutie: elk schepsel heeft iets voorbij zichzelf geproduceerd. De apen hebben de mens gecreëerd. Je kunt je zelfs niet voorstellen dat zij je voorouders zijn. De afstand is zo groot; de transcendentie is zo groot.
Wetenschappers zeggen dat het leven begon in de zee, met een vis. Van vis naar mens heeft elk schepsel het leven geschonken aan iets dat hem overstijgt. Maar plotseling, bij de mens is de hele evolutie gestopt. De mens geeft enkel het leven aan een ander mens.
En wil jij de eb zijn van dit grote getij, en eerder terugkeren tot de dieren dan de mens te overwinnen? Wat is de aap voor de mens ? Een mikpunt of een pijnlijke verlegenheid. En net zo zal de mens zijn voor de supermens: een mikpunt of een pijnlijke verlegenheid. Je hebt je weg afgelegd van worm naar mens, maar veel in je is nog steeds worm.
In feite is de hele evolutie van vis naar mens nog steeds in je. Het heeft zijn afdrukken achtergelaten in je bewustzijn. Elk kind gaat tijdens negen maanden in de buik van de moeder door alle stadia die de mensheid heeft gepasseerd van vis naar mens. We hebben alle neigingen die bewijzen dat, zelfs als Darwin biologisch onjuist wordt gevonden, hij psychologisch niet weerlegd kan worden. Je mind bevat nog steeds de aap; je gedrag is nog steeds beneden de mens; je menselijkheid is zo oppervlakkig – enkel een klein krasje en je zult de gorilla tevoorschijn zien komen. Enkel een kleine vernedering, en je bent klaar om te doden of gedood te worden. Je draagt al het geweld van alle dieren in je; je hebt het instinct van alle dieren bij je.
Eens waren jullie apen, en zelfs nu is de mens meer een aap dan menige aap.
Want apen hebben geen wereldoorlogen gecreëerd – zij zijn eenvoudige wezens. Zij stapelen geen atoomwapens op om globaal zelfmoord te begaan. Het geweld van de mens lijkt onbegrensd te zijn.
Maar hij die van jullie het wijste is, hij is ook slechts een disharmonie en een kruising van een plant en een geestverschijning, maar vraag ik je om geestverschijningen of planten te worden?
Zelfs de wijste van jullie gedragen zich in zwakke momenten als dwazen, idioten. De idioot is niet erg ver weg; hij verbergt zich vlak achter je; een kleine uitdaging en hij komt naar voren en neemt je over. Je meesterschap is zo oppervlakkig; het kan zo makkelijk vernietigd worden.
Zelfs de wijste van jullie is een disharmonie; niet een organische geheel; niet een orkest. Er zijn zo veel stemmen, een grote menigte die iedereen in zichzelf draagt. Heb je de menigte binnenin je niet opgemerkt? Hoeveel mensen leven er binnenin je? Hoeveel gezichten heb je? Misschien heb je zelfs niet eens geteld; misschien zijn er te veel om te tellen.
Meer: Osho: Zarathustra, a God that Can Dance #3
Evolutie in de Dashavatara
De Hindoeïstische traditie beschouwt de tien avatars (incarnaties van Vishnu) als symbolen van zowel biologische als spirituele ontwikkeling. Deze interpretatie wordt al beschreven in de oudheid, maar vooral sinds de 19e eeuw door de Gaudiya Vaishnava‑denkers en tegenwoordig wordt de vergelijking gemaakt met met Darwin’s evolutietheorie.
Dashavatara – de tien avatars:
• Matsya (vis) – staat voor het eerste leven in water.
• Kurma (schildpad) – symboliseert de overgang naar land als amfibiën.
• Varaha (everzwijn) – vertegenwoordigt zoogdieren op het land.
• Narasimha (halve mens‑leeuw) – laat de overgang zien naar primaten die gedeeltelijk mens worden.
• Vamana (dwerg) – symboliseert vroege hominiden, de eerste echte mensachtige wezens.
• Parashurama – belichaamt vroeg gebruik van gereedschap door prehistorische mensen.
• Rama – beeldt de opkomst van georganiseerde beschaving en sociaal‑ethisch bewustzijn uit.
• Krishna – symboliseert intellectuele verfijning, kunst, spiritualiteit en politieke wijsheid.
• Buddha (in sommige tradities de 9e) – vertegenwoordigt verlichting en mededogen.
• Kalki – de toekomstige mens of technomensch, een fase van voltooiing die nog moet komen.
Context & betekenis
Deze volgorde weerspiegelt een oude notie van evolutionaire fasen, met spirituele lagen erbovenop. Het idee dat de avatars de menselijke ontwikkeling symboliseren werd expliciet geformuleerd door Bhaktivinoda Thakura in de late 19e eeuw. Wetenschappers zoals J.B.S. Haldane zagen opvallende overeenkomsten tussen dit patroon en de moderne evolutietheorie.
Samenvatting
De evolutie van vis → schildpad → aap/half‑mens → mens met gereedschap → beschaafde koning en spirituele mens van tegenwoordig (Rama/Krishna/Buddha) in de Dashavatara biedt een krachtige metafoor die natuurlijke groei en innerlijke ontwikkeling combineert.
Bron: ChatGPT.