De stier temmen

De vijfde sutra: De stier temmen.

De zweep en het touw zijn noodzakelijk,
anders zou hij kunnen afdwalen op een stoffige weg.
Goed getraind wordt hij van nature zachtaardig.
Dan, ongehinderd, gehoorzaamt hij zijn meester.

Luister zo goed mogelijk naar elk woord: De zweep en het touw zijn noodzakelijk…
De zweep is een symbool voor bewustzijn, en het touw is een symbool voor innerlijke discipline. Bewustzijn en discipline zijn de meest fundamentele zaken voor een zoeker. Als je jezelf disciplineert zonder bewustzijn, word je een hypocriet. Als je jezelf disciplineert zonder bewustzijn, word je een zombie, een robot. 
Misschien doe je niemand kwaad, sta je bekend als ‘een goed mens’ of zelfs als ‘een heilige’; maar je zult niet in staat zijn je echte leven te leiden. Je zult het niet kunnen vieren. Er zal geen plezier in zijn. Je zult te serieus worden; de speelsheid zal voor altijd verdwenen zijn. En ernst is een ziekte.
Als discipline zonder bewustzijn is, zul je het afdwingen en het zal gewelddadig zijn, een verkrachting van je eigen wezen. Het zal je geen vrijheid geven; het zal steeds grotere gevangenissen creëren. Discipline is juist, als het gebaseerd is op bewustzijn. Discipline gaat helemaal mis, wordt giftig, wanneer het niet met bewustzijn wordt gedaan, maar door een blinde, gelovige mind.

Dus het eerste is de zweep – het bewustzijn. En het tweede is het touw – de discipline. Waarom is discipline nodig? Als je je bewust bent, lijkt bewustzijn genoeg. Uiteindelijk is het genoeg, maar niet in het begin; want de mind heeft diepe patronen, en energie heeft de neiging te komen vanuit oude gewoonten en oude patronen. Er moeten nieuwe kanalen worden gecreëerd.
Je kunt je bewust zijn geworden, maar dat bewustzijn zal in het begin niet genoeg zijn; omdat de mind, die elke gelegenheid te baat neemt om met een oud patroon door te gaan, onmiddellijk uitglijdt, in een fractie van een seconde. Het kost geen tijd om boos te worden. Tegen de tijd dat je je bewust wordt, is de woede al opgeflitst. 
Later, wanneer je bewustzijn totaal is geworden, wanneer je bewustzijn een absoluut gegeven bij je is geworden, voordat er iets gebeurt, is het bewustzijn er al – a priori.

Als woede komt, is er al bewustzijn; als seksualiteit bezit van je neemt, is er al bewustzijn. Wanneer bewustzijn een natuurlijk, spontaan iets is geworden, zoals ademhalen, is het er zelfs in je slaap; dan kan discipline overboord. Maar in het begin – nee. In het begin, wanneer het bewustzijn zich settelt, zal discipline nuttig zijn.
Discipline is eenvoudigweg een poging om nieuwe wegen te creëren voor de energie om te reizen, zodat ze niet de oude weg hoeft af te leggen. Vele levens lang ben je voortdurend boos geweest; het zit ingebakken. Zoda je energie hebt, gaat de energie automatisch naar woede. Vandaar dat veel religies vasten voorschrijven. Als je vast – dat wil zeggen, als je jezelf uithongert – heb je niet veel energie. Voedsel schept energie. Heb je niet veel energie, dan kun je niet boos worden. Maar zwakheid is geen transformatie; zo word je weer misleid.

Veel religies prediken vasten zodat je seks kunt overwinnen. Natuurlijk, als je te veel vast en je lichaam uitgehongerd is, heb je niet genoeg energie voor seksualiteit. Voor seksualiteit heb je overvloedige energie nodig, want seks is een luxe. Als je veel energie hebt, dan gebeurt het. Wanneer je niet genoeg hebt, verdwijnt het vanzelf; maar dat is geen echte brahmacharya (celibaat). Je bedriegt jezelf. 
Energie zou moeten overstromen, maar het zou gekanaliseerd moeten worden in een andere dimensie – de dimensie van liefde. En je zult daar een discipline voor moeten creëren, zodat wanneer de energie opkomt deze naar liefde gaat en niet naar seks; zij gaat naar mededogen en niet naar passie; zij gaat naar delen en niet naar hebzucht.
Discipline is nodig om nieuwe wegen te creëren. Dus moeten bewustzijn en discipline samengaan. Er zijn mensen die volhouden dat alleen bewustzijn volstaat. In zekere zin hebben ze gelijk; maar het is heel erg moeilijk om dat punt van opmerkzaamheid te bereiken waarop het genoeg is, waarop het zijn eigen discipline is. Het gebeurt zelden.

Krishnamurti blijft zeggen dat alleen opmerkzaamheid genoeg is, dat discipline niet nodig is. En hij heeft logischerwijs gelijk: maar zo gebeurt het niet.  Het leven is erg onlogisch; het luistert niet naar logica.  Dus luisteren mensen al veertig jaar naar Krishnamurti, en er is niets gebeurd omdat ze denken dat alleen bewustzijn voldoende is.  Maar om dat bewustzijn te bereiken is een enorme inspanning nodig – en dat kunnen ze niet opbrengen. In feite is Krishnamurti voor deze mensen een uitvlucht geworden, zodat zij discipline kunnen vermijden en kunnen blijven denken dat alleen bewustzijn volstaat. Ze blijven in hun duisternis leven, en het hoogtepunt komt nooit.

Dan zijn er anderen die blijven zeggen dat discipline genoeg is, dat bewustzijn niet nodig is. Zij hebben het over het andere uiterste. Discipline alleen kan niet genoeg zijn. De man die zichzelf discipline opdringt, wordt op den duur een mechanische robot.
Ik heb gehoord over een heilige die stierf; maar hij werd gedwongen om naar de hel te gaan. Hij kon het niet geloven. Hij vroeg om God te spreken om hem te vragen wat hij verkeerd had gedaan; want hij was zijn hele leven een van de zuiverste mensen geweest.
God zei tegen hem: ‘Je hebt nooit iets slechts gedaan, dat klopt. Maar je hebt ook nooit iets goeds gedaan, want je bent er in de eerste plaats nooit geweest. Je was net een robot.’

Een mechanisme blijft iets doen; het is goed noch slecht. Het mechanisme heeft geen geest, geen ziel. Het gaat gewoon maar door met herhalen. Herhaling is dood; herhaling helpt niet. Je kunt elke dag bidden, maar alleen het mechanisme van de mind zal ze herhalen. Jij zit er niet in. Je kunt mensen blijven dienen, mensen helpen – de armen en de zieken – maar als je alleen maar handelt als een robot, als de discipline alles is en er geen bewustzijn in zit, dan ben je net een computer. Je vaardigheid kan groot zijn, maar je bent er niet.
Veel religies hebben alleen maar discipline geleerd: moraal, goede handelingen en goede daden; dat heeft de wereld niet geholpen. Mensen zijn er niet alert of levendig door geworden. Beide uitersten zijn halfslachtig. Zen zegt dat zowel bewustzijn als discipline samen moeten worden gevolgd. Er moet een ritme worden gecreëerd tussen deze twee tegenstellingen. Men moet beginnen met de zweep, en eindigen met het touw.

‘De zweep en het touw zijn noodzakelijk,
anders zou hij kunnen afdwalen op een stoffige weg.’

Osho: The Search – Talks on the Ten Bulls of Zen #6: Taming the Bull.


De 10 stieren van Zen.
(Klik op de afbeelding om hem beter te bekijken).