Lao Tzu zegt tegen zijn discipelen: ‘Leer van deze boom. Word net zo nutteloos als deze boom en dan kan niemand jou omhakken.’
Leer iets van deze boom. Die boom is geweldig. Kijk nou, alle bomen zijn weg. Ze hadden waarde, daarom zijn ze weg. De ene boom was heel erg recht, daarom is hij weg. Hij was vast heel erg egoïstisch, recht, trots dat hij iemand was. Weg is hij. Deze boom is niet recht, er zit geen enkele rechte tak aan. Hij is helemaal niet trots, daarom bestaat hij.
Lao Tzu zegt tegen zijn discipelen: als je lang wil leven, word dan nutteloos. Maar bedenk wel wat hij bedoelt als hij ‘nutteloos’ zegt: wordt geen gebruiksvoorwerp, wordt geen ding. Als je een ding wordt, word je op de markt verkocht en opgekocht, dan word je een slaaf. Als je geen ding bent, wie kan jou dan kopen en wie kan jou verkopen?
Blijf God’s schepping. Word geen menselijk gebruiksvoorwerp en niemand zal van jou gebruik kunnen maken. En als niemand van jou gebruik kan maken zal je een mooi eigen leven leiden, onafhankelijk, vrij en blij. Als niemand gebruik van jou kan maken kan niemand jou reduceren tot een middel. Je wordt nooit beledigd, want er is geen grotere belediging in dit leven dan een middel te worden. De een of de ander gaat je gebruiken, je lichaam, je mind, je wezen.
Lao Tzu zegt: wordt een nul zodat niemand naar je kijkt en jij je leven kunt leiden zoals jíj het wilt leven. Niemand gaat zich met jou bemoeien.
Op een dag werd Lao Tzu’s discipel Chuang Tzu heel beroemd en de keizer stuurde zijn ministers uit om Chuang Tzu uit te nodigen om zijn eerste minister te worden.
Chuang Tzu or Zhuang Zi , ca. 399-295 v.Chr. of ca. 369-286 v.Chr.
Lao Tzu was erg boos. Hij zei: ‘Je hebt vast iets verkeerds gedaan, waarom is de keizer anders in jou geïnteresseerd? Je moet bewezen hebben ergens nuttig voor te zijn. Je moet mijn leer verkeerd begrepen hebben, hoe komt het anders dat de keizer in jou geïnteresseerd is geraakt? Nu kun je nooit meer rustig leven.’
Wees een nul zodat niemand ook maar op het idee komt dat je ergens nuttig voor kunt zijn. Er is een nutteloosheid die geweldig nuttig is. Lao Tzu noemt dat ‘het nut van de nutteloosheid.’ Maar het heeft zeker geen waarde, geen marktwaarde tenminste. Normaliter wil je iemand van waarde worden, een arts, een ingenieur, een schilder, een dichter, een mahatma (grote heilige). Je wilt iemand worden die waardevol is, die onmisbaar is voor de wereld.
Je wordt er heel gelukkig van als ze komen zeggen: ‘Als jij er niet meer bent kunnen we nooit iemand vinden om jou te vervangen.’ Jij wordt daar enorm gelukkig van, maar wat zeggen ze eigenlijk? Ze zeggen: ‘Jij bent iets wat we gebruiken.’
Hoe onmisbaarder je wordt, hoe meer je wordt gereduceerd tot een ding, hoe meer je vrijheid verloren gaat. Als je kunt sterven alsof er niets is gebeurd, als je van de wereld verdwijnt en er is zelfs geen spoor achtergebleven, dan…
Op een dag ging een groot taoïst dood en Lieh Tzu ging om zijn eer te betuigen, maar er waren duizenden mensen bijeengekomen. Hij stond voor een groot raadsel en hij keerde terug zonder zijn eer te betuigen aan de dode man en zijn dode lichaam. Een paar mensen gingen hem achterna en vroegen: ‘Waarom? U was gekomen om uw eer te bewijzen, waarom gaat u weer terug?’
Hij zei: ‘Deze man kan geen man van Tao geweest zijn. Zo veel mensen die huilen en wenen, hij moet op een of andere manier onmisbaar zijn geworden voor hun levens. Het bewijst dat hij van enig nut moet zijn geweest, waarom staan al die mensen anders te huilen en te wenen alsof hun vader is overleden of hun moeder is overleden of hun zoon is overleden? Waarom staan die mensen te huilen en te wenen? Hij is vast niet volkomen nutteloos geweest. Er moet vast iets van nut geweest zijn, daarom ga ik weer terug. Hij heeft de meester niet juist gevolgd.’
Osho, Tao: The Pathless Path – Talks on extracts from ‘The Book of Lieh Tzu’, Volume 1, pp. 237-239.
Uit de serie 1001 verhalen, verzameld door Shanti.
Eerder verschenen in het Engels in Osho News, www.oshonews.com.