De mind heeft maar één vermogen en dat is dromen. En dit dromen gaat zelfs door terwijl je wakker bent. Dat is de reden waarom Sosan of Jezus niet zullen geloven dat je ooit wakker bent, want dromen heeft één eigenschap: dat het alleen in de slaap kan gebeuren.
Deze twee dingen moeten eerst begrepen worden: de mind is de bron van al het dromen, maar dromen kan alleen in de slaap gebeuren. En als je vierentwintig uur per dag droomt, is één ding absoluut zeker: dat je vast slaapt. Sluit elk moment je ogen en de droom is er; hij gaat door als een onderstroom. Zelfs terwijl je bezig bent, lijk je voor alle uiterlijke doeleinden wakker te zijn, maar diep van binnen gaat een stroom van dromen door en door en door.
Sluit elk moment je ogen en het is er. Het wordt niet onderbroken door je bezigheden. Je loopt op straat, je rijdt auto, je werkt in een fabriek, op kantoor – het gaat door. Ga je slapen, dan kun je het meer voelen omdat, onbezet, alle aandacht naar de mind gaat.
Het is net als met de sterren. Overdag kun je geen sterren aan de hemel zien. Ze zijn er wel, want waar kunnen ze heen? Maar door het licht van de zon kun je ze niet zien. Als je een diepe put in gaat, tweehonderd meter diep, kun je van daaruit sterren aan de hemel zien, zelfs overdag. Ze zijn er, maar door zoveel licht kun je ze niet zien. Duisternis is nodig om ze te onthullen.
Hetzelfde gebeurt met dromen; dromen zijn er ook overdag, maar je hebt duisternis nodig om ze te kunnen zien. Het is net als wanneer je naar een bioscoop gaat. Als de deuren open zijn kan de film wel doorgaan, maar kun je die niet zien. Sluit de deuren, maak de kamer donker, dan kan je wel zien.
Dromen is je continuïteit en tenzij deze continuïteit verbroken wordt, kun je niet weten wat waarheid is. De vraag is niet of de waarheid heel ver weg is of dichtbij, de vraag is of de mind in een droom zit of niet.
Het fundamentele probleem is dus niet hoe je de waarheid kunt zoeken; je kunt niet zoeken met een dromende mind, want wat er ook voor je verschijnt, jouw dromen worden erop geprojecteerd. Je dromen zullen erop geprojecteerd worden, jij zult het interpreteren. Je zult niet in staat zijn om te zien zoals het is. Je zult zien volgens je dromen, je zult het vervalsen. Waarheid IS er, want alleen waarheid kan er zijn – onwaarheid kan er niet zijn.
Dus nog iets voordat we de sutra binnengaan: Shankara heeft de werkelijkheid in drie categorieën verdeeld, en die categorieën zijn prachtig om te begrijpen. Eén categorie is die van de waarheid: dat wat is. In feite is niets anders mogelijk; alleen waarheid is en alleen waarheid kan zijn.
De tweede categorie is die van de onwaarheid, die niet kan zijn. Er is geen mogelijkheid, want hoe kan onwaarheid zijn? Voor zijn is waarheid nodig. Dus onwaarheid is niet-zijn, waarheid is zijn.
Dan vindt Shankara een derde categorie die hij dromen, verschijning, illusie, maya noemt: dat wat lijkt te zijn maar het niet is.
Dus drie categorieën. Waarheid, dat wat is. Als je ogen helder zijn, onbewolkt, als je mind niet droomt, dan is er maar één categorie – waarheid. Maar als je mind droomt, ontstaan er twee andere categorieën.
Dromen IS, in zekere zin, omdat je ze droomt. En, in een andere bepaalde zin, is het het niet omdat het met geen enkele werkelijkheid overeenkomt. Je droomt ‘s nachts dat je een koning bent geworden. ‘s Ochtends zie je dat je nog steeds dezelfde bedelaar bent. De droom was onecht, maar de droom was er wel, dus het HEEFT wel een kwaliteit van waarheid over zich omdat het gebeurde. En op de momenten dat het gebeurde, geloofde je volledig in de waarheid ervan, anders zou het onmiddellijk gestopt zijn.
Als je je bewust wordt van ‘ik droom en dit is onwaar’, is de droom verbroken en ben je al wakker. De droom bestond enkele uren; hij had één kwaliteit van waarheid, namelijk dat hij bestond. Maar hij is niet waar, want ‘s morgens ontdek je dat het niet zo was. Het was gewoon een gedachte, een golf in de lucht, een bloem in de lucht – leek waar te zijn maar was onwaar.
Waarheid is zijn, onwaarheid is niet-zijn, en tussen die twee is er een wereld van dromen – die de kwaliteiten van beide in zich draagt. En mind is de bron van dromen, dus mind IS illusoir. De mind is de bron van alle MAYA.
Osho: Hsin Hsin Ming – The Book of Nothing #7