Creativiteit

Ik geloofde dat ik niet creatief was. Wat kan creativiteit anders zijn dan dansen en schilderen? En hoe kom ik erachter wat mijn creativiteit is?

Creativiteit heeft niets te maken met een activiteit in het bijzonder, met schilderen, dichten, dansen, zingen. Het heeft niets te maken met iets in het bijzonder. Alles kan creatief zijn. Je brengt die kwaliteit naar de activiteit. 
Activiteit zelf is noch creatief noch niet-creatief. Je kunt schilderen op een niet-creatieve manier. Je kunt zingen op een niet-creatieve manier. Je kunt de vloer op een creatieve manier schoonmaken. Je kunt creatief koken. Creativiteit is de kwaliteit die je inbrengt in de activiteit die je doet. Het is een houding, een innerlijke benadering, hoe je naar de dingen kijkt. Dus het eerste wat je moet onthouden: beperk creativiteit niet tot iets in het bijzonder. 


De mens is creatief, en als hij creatief is, wat hij ook doet, zelfs als hij loopt, kun je in zijn lopen creativiteit zien. Zelfs als hij stil zit en niets doet, zal zelfs niet-doen een creatieve daad zijn. Boeddha die onder de Bodhi boom zit en niets doet, is de grootste schepper die de wereld ooit heeft gekend. Als je eenmaal begrijpt dat jij het bent, de persoon, die creatief of niet-creatief is, dan verdwijnt dit probleem.
Niet iedereen kan schilder zijn – en dat hoeft ook niet. Als iedereen schilder zou zijn, zou de wereld erg lelijk zijn. Het zou moeilijk zijn om te leven. En niet iedereen kan danser worden. En dat is ook niet nodig. Maar iedereen kan creatief zijn. Wat je ook doet, als je het vreugdevol doet, als je het liefdevol doet, als wat je doet niet louter economisch is, dan is het creatief. Als er iets in je groeit, als het je groei geeft, dan is het spiritueel, dan is het creatief, dan is het goddelijk. Je wordt goddelijker naarmate je creatiever wordt.
Alle religies van de wereld hebben gezegd: ‘God is de schepper’. Ik weet niet of hij de schepper is of niet. Maar één ding weet ik wel: hoe creatiever je wordt, hoe goddelijker je wordt. Wanneer je creativiteit tot een hoogtepunt komt, wanneer je hele leven creatief wordt, leef je in goddelijkheid. Dus moet hij wel de schepper zijn, want mensen die creatief zijn geweest, zijn het dichtst bij hem geweest.

Houd van wat je doet. Wees meditatief terwijl je het doet, wat het ook is, ongeacht wat het is. Heb je Paras de vloer van het Chuang Tzu Auditorium zien schoonmaken?  Dan weet je dat schoonmaken creatief kan worden, met wat voor liefde, bijna zingend en dansend van binnen. Als je de vloer met zoveel liefde schoonmaakt, heb je een onzichtbaar schilderij gemaakt. Je hebt dat moment met zoveel vreugde beleefd dat het je innerlijke groei heeft gegeven. Na een creatieve handeling kun je niet meer dezelfde zijn.
Creativiteit betekent houden van wat je ook doet, ervan genieten, het vieren, als een geschenk van het bestaan. Misschien komt niemand het te weten. Wie zal Paras prijzen voor het schoonmaken van deze vloer? De geschiedenis zal er geen rekening mee houden. Kranten zullen haar naam en foto niet publiceren, maar dat is irrelevant. Ze heeft ervan genoten. De waarde is intrinsiek.

Dus als je op zoek bent naar roem, en denkt dat je dan creatief bent, dat als je beroemd wordt zoals Picasso, dat je dan creatief bent: dan zul je het mislopen. Dan ben je in feite helemaal niet creatief. Dan ben je een politicus. Ambitieus. Als er roem komt, goed. Als het niet gebeurt, goed. Dat zou niet de overweging moeten zijn. De overweging moet zijn dat je geniet van wat je ook doet. Het is je liefdesaffaire. Als je daad je liefdesaffaire is, dan wordt ze creatief. Kleine dingen worden groot omdat ze door liefde en verrukking aangeraakt zijn.

De vraagsteller zegt: ‘Ik geloofde dat ik niet creatief was.’ Als je op die manier gelooft, zul je niet-creatief worden, want geloof is niet alleen maar geloof. Het opent deuren, het sluit deuren. Als je een verkeerd geloof hebt, zal dat als een gesloten deur om je heen hangen. Als je gelooft dat je niet creatief bent, zul je niet creatief worden, omdat dat geloof alle mogelijkheden om te stromen zal belemmeren, voortdurend zal ontkennen. Het zal je energie niet laten stromen, omdat je voortdurend zult zeggen: ‘Ik ben niet creatief.’
Dit is iedereen geleerd. Heel weinig mensen worden als creatief geaccepteerd. Een paar schilders, een paar dichters, één op een miljoen. Dat is dwaas. Ieder mens is een geboren schepper. Kijk naar kinderen en je zult zien: alle kinderen zijn creatief. Langzaam maar zeker vernietigen we hun creativiteit. Langzaam maar zeker dringen wij ze verkeerde overtuigingen op. Langzaam maar zeker leiden we ze af. We maken ze steeds economischer, politieker en ambitieuzer.
Wanneer ambitie zijn intrede doet verdwijnt de creativiteit, want een ambitieus man kan niet creatief zijn, want een ambitieus man kan niet houden van een activiteit op zich. Terwijl hij schildert, kijkt hij vooruit. Hij denkt aan wanneer hij een Nobelprijs zal krijgen. Als hij een roman schrijft, kijkt hij vooruit. Hij is altijd in de toekomst. En een creatief persoon is altijd in het heden.

We vernietigen creativiteit. Niemand wordt niet-creatief geboren, maar we maken negenennegentig procent van de mensen niet-creatief. Maar de verantwoordelijkheid op de samenleving afschuiven zal niet helpen. Je moet je leven in eigen handen nemen. Je moet verkeerde conditioneringen laten vallen. Je moet verkeerde hypnotische autosuggesties laten vallen die je in je kindertijd hebt gekregen. Laat ze vallen. Zuiver jezelf van alle conditioneringen en plotseling zul je zien: je bent creatief.
Zijn en creatief zijn, zijn synoniem. Het is onmogelijk om te zijn en niet creatief te zijn. Maar dat onmogelijke is gebeurd, dat lelijke fenomeen is gebeurd, omdat al je creatieve bronnen zijn verstopt, geblokkeerd, vernietigd. En je hele energie is geforceerd in een of andere activiteit waarvan de maatschappij denkt dat die zal lonen.
Onze hele levenshouding is gericht op geld. En geld is een van de meest niet-creatieve dingen waar iemand geïnteresseerd in kan raken. Onze hele benadering is gericht op macht en macht is destructief, niet creatief. Een man die op geld uit is, zal destructief worden omdat geld geroofd en uitgebuit moet worden. Het moet van veel mensen afgepakt worden, alleen dan kun je het hebben. Macht betekent eenvoudigweg dat je veel mensen onmachtig moet maken, je moet ze vernietigen, alleen dan ben je machtig, kun je machtig zijn.  Onthoud dat dit destructieve handelingen zijn.

Een creatieve daad versterkt de schoonheid van de wereld. Het geeft iets aan de wereld, het neemt er nooit iets van weg. Een creatief persoon komt in de wereld, verbetert de schoonheid van de wereld – een lied hier, een schilderij daar. Hij laat de wereld beter dansen, beter genieten, beter liefhebben, beter mediteren. Wanneer hij deze wereld verlaat, laat hij een betere wereld achter. 
Misschien kent niemand hem, misschien kent iemand hem, daar gaat het niet om. Maar hij laat de wereld als een betere wereld achter, enorm vervuld, omdat zijn leven van enige intrinsieke waarde is geweest.

Geld, macht, prestige zijn niet creatief. Niet alleen niet-creatief, maar ook destructief. Behoed je ervoor. En als je ervoor waakt, kun je heel gemakkelijk creatief worden. Ik zeg niet dat je creativiteit je macht, aanzien, geld zal geven. Nee, ik kan je geen rozentuinen beloven. Het kan je problemen geven. Het kan je dwingen om een leven van armoede te leiden.
Het enige dat ik je kan beloven is dat je diep van binnen de rijkste man zult zijn. Diep van binnen zul je vervuld zijn. Diep van binnen zul je vol vreugde en feest zijn. Je zult voortdurend meer en meer zegeningen van het bestaan ontvangen. Je leven zal een leven van zegen zijn.

Maar het is mogelijk dat je uiterlijk niet beroemd bent, geen geld hebt, geen succes hebt in de zogenaamde wereld. Maar slagen in deze zogenaamde wereld is diep falen, is falen in de innerlijke wereld. En wat ga je doen met de hele wereld aan je voeten, als je je eigen ik verloren hebt? Wat ga je doen als je de hele wereld bezit en jezelf niet? 
Een creatief persoon bezit zijn eigen wezen. Hij is een meester. Daarom noemen we in het Oosten sannyasins ‘swami’s’. Swami betekent meester. Bedelaars worden swami’s genoemd, meesters. Keizers hebben we gekend, maar ze hebben bewezen als puntje bij paaltje kwam, in de eindconclusie van hun leven, dat ze bedelaars waren.  
Een man die uit is op geld en macht en aanzien is een bedelaar omdat hij voortdurend bedelt. Hij heeft de wereld niets te geven. Wees een gever. Deel wat je kunt. 

En onthoud dat ik geen onderscheid maak tussen kleine dingen en grote dingen. Als je hartelijk kunt glimlachen, iemands hand kunt vasthouden en glimlachen, dan is dat een creatieve daad. Een grote creatieve daad. Omhels gewoon iemand in je hart en je bent creatief. Kijk gewoon met liefdevolle ogen naar iemand. Gewoon een liefdevolle blik kan iemand’s hele wereld veranderen.
Wees creatief. Maak je geen zorgen over wat je doet. Je moet veel dingen doen, maar doe alles creatief, met toewijding. Dan wordt je werk aanbidding. Dan is alles wat je doet een gebed. En alles wat je doet is een offer aan het altaar.

Osho: A Sudden Clash of Thunder. Talks on Zen Stories #4.

Image by Albrecht Fietz from Pixabay