Chaos, de zin van het leven en de dood

Paul van der Velde, hoogleraar Aziatische religies, die zichzelf een humanistisch agnost noemt,  spreekt zich in een interview in de Volkskrant van jl. 8 juli uit over een aantal essenties, zoals chaos, de zin van het leven, en het zijn van zoeker. Zelf zoekt hij bovenal in Azië, dat hij al meer dan 100 keer bezocht, maar hij heeft het opvallenderwijs niet over bewustzijn en/of meditatie. En tot slot over de dood. Hij zegt hij hierover het volgende:
‘De Mens tuiniert in de Chaos van het Bestaan, een antwoord op de zin van het leven komt er nooit, terwijl de zoektocht ernaar nooit ten einde is, ieder mens ten diepste een zoeker is, en de dood je laatste geliefde.
De mens  wil orde scheppen in de chaos via allerlei systemen, zoals religie om het te bedwingen, terwijl ons hele denken daarin beschouwd kan worden als een vaardigheid die erop gericht is de chaos begrijpelijk te maken. We koesteren de illusie dat we de chaos naar de randen van ons bestaan hebben weten te duwen, maar de chaos omarmen kan ons brein helemaal niet aan. Onze geest is voortdurend gericht op herkenbare patronen, maar eigenlijk gaat het om al datgene wat je losmaakt van je eigen identiteit en je verlost van het tijdelijke van je bestaan.
Of er een zin is weet ik niet, maar ik weet wel dat we onze dagen zingevend en zin zoekend doorkomen, al dan niet bewust. We zoeken iets dat ons verheft boven het alledaagse. Die diepe behoefte heeft te maken met de absolute onbegrijpelijkheid van het bestaan, de ongelijkheid, verdeeldheid in de wereld, en goed en kwaad zich op het zelfde moment kunnen voordoen. Dit leidt tot voortschrijdend inzicht en het houdt ons alert.

   de Chaos van het Bestaan

Toen Ramses Shaffy te horen kreeg dat hij zou sterven, zei hij: “Wat interessant, dat heb nog nooit meegemaakt.” Dat  spreekt me zeer aan. Zoeken is essentieel voor de mens. Heb een afkeer van een “kloppend wereldbeeld”, zoals feitgerichte geloofsovertuigingen en mythische werkelijkheid, een geloof dat wordt dichtgespijkerd en ontaardt in fundamentalisme. Voor mij is het genoeg me verbonden te voelen met de grote verhalen van de mensheid, in het Hindoeïsme, het Boeddhisme, maar ook in de Bijbel. De wereld verbeteren, is een hopeloze onderneming, weet dat het nooit echt gaat lukken, maar blijven strijden, o.a. uit compassie met lijdende wezens.
De dood is je laatste geliefde, de enige redelijke optie om de verschrikkelijkheid van de dood tegemoet te treden. Ik denk er dagelijks aan, al sinds mijn kindertijd.
De zoektocht naar de zin van het leven is zonder einde, dat is het mooie ervan.’

   De dood is je laatste geliefde

Osho over Chaos – uit: Walking in Zen, Sitting in Zen.
Chaos is niet daarbuiten – buiten is een kosmos –binnenin ons is er een chaos. Daarom kijken mensen niet naar binnen, houden zich op allerlei manieren bezig zodat er geen tijd en ruimte is naar binnen te kijken. Ze zijn bang voor de chaos en als je buiten jezelf een chaos vindt, is die door de mens gecreëerd. De mens blijft een chaos tenzij hij een no-mind wordt, want de mind is een chaos en je bent ermee geïdentificeerd geraakt
De psychotherapeut helpt je weer op beide voeten te staan, terug op de oude weg, naar je oude zelf en je gaat weer de oude dingen doen die je altijd deed. Hij is er niet om je te transformeren. Dan heb je een metapsychologie nodig, de psychologie van de Boeddha’s.

Osho over Levensessentie en Waarheid – uit: The True Sage, I am That en Guida Spirituale, The Book of Wisdom, Just Around The Corner, The Book Of The Books.
Essentie is je oorspronkelijke gezicht, dat wat je in de wereld bracht, wat bij je was in de baarmoeder. Het is een gift aan jou van het bestaan, terwijl persoonlijkheid een gift is van de maatschappij, ouders, school, cultuur, beschaving. Persoonlijkheid ben jij niet, het is pseudo.

Het leven is de enige waarheid die er is, dus laat jezelf door het leven, in al zijn vormen, kleuren en dimensies, in bezit genomen worden. Het is een zaak van loslaten, ontspannen, in rust zijn, en laat de rivier je meenemen naar de oceaan. Dat moment kan er een raam opengaan, een transformatie van het innerlijke beeld en een diepe, totale acceptatie van de dingen zoals ze zijn. De presterende mind is altijd aan het proberen iets te verkrijgen.

Het leven is een zwerftocht, een onderzoek, een avontuur, niet een geloof maar een diepgaand onderzoek naar waarheid. De mens moet beslissen welk leven hij wil leven. Heel weinig mensen maken een keuze, want het is gevaarlijk, en de zee is niet in kaart gebracht, is stormachtig en je hebt een kleine bootje. De pelgrimstocht begint wanneer je deze kust verlaat, vertrouwend dat de andere kust ook moet bestaan.

Zen zegt, waarheid moet ontdekt worden binnen je eigen ziel. Het kan niet aan geschriften ontleend worden. Het komt tot je in woordeloze stilte, in diepe meditatie wanneer er geen gedachte is, geen verlangen, geen ambitie, de staat van no-mind. Waarheid daalt dan in je neer of stijgt in je op, terwijl je verkeert in een ongestructureerde staat van bewustzijn. Een weg kennen, betekent dat je al hebt beslist wat waarheid is, een projectie van je eigen mind. De mind is een barrière, hij moet vertrekken. Waarheid is geen discipline, het is vrijheid, een vogel in de lucht, niet in een kooi. Alleen zij die in staat zijn om vrij te zijn, bereiken het.

Osho over de zoektocht – uit: Come, Come, Yet Again Come.
Het begin van de pelgrimstocht begint met grondig bekijken, zoeken, informeren; er is geen andere manier. Je informeren omtrent de zin van het leven en op zoek gaan naar de wezenlijke kern van het bestaan, anders kom je nooit verder. Maar als je altijd maar blijft zoeken, als het nooit eindigt, blijf je in de mind zitten. Het is de mind die zoekt.

Zoeken is ook een subtiel verlangen. Zelfs het onderzoek naar kennis is ambitieus, het verlangen iets te bereiken – geld, macht, prestige, meditatie, God, wat het ook is –en leid je naar de toekomst, weg van het heden, de enige realiteit, de enige waarheid die er is.

De persoon die de zoektocht nooit begint blijft onbewust; de persoon die altijd blijft zoeken, wordt dan gek. De zoektocht moet beginnen opdat je een beetje alert wordt, wat meer waarnemend,  gewaar, en dan moet die zoektocht opgegeven worden zodat je stil wordt, zodat de mind verdwijnt, zodat de toekomst verdampt en je eenvoudig hier-en-nu bent. In die stilte van niet-zoeken, wordt de waarheid gevonden.

Osho over De Dood – uit: The Revolution.
Het grootste mysterie in het leven is niet het leven zelf maar de dood. Het is het hoogtepunt van het leven, de uiteindelijke bloei van het leven.

In de dood wordt het hele leven samengevat. Het leven is een pelgrimstocht naar de dood. Vanaf het begin, de geboorte, verschijnt de dood, ben jij begonnen richting dood te bewegen.

En het grootste onheil met de menselijke mind is, dat hij tegen de dood is. Je mist dan het grootste mysterie en ook het leven zelf, want ze zijn intens bij elkaar betrokken. Het leven groeit op en de dood is daarin een tot bloei komen. De reis en het doel zijn niet gescheiden – de reis eindig in het doel.

De dood moet gezien worden als een climax. Dan komt er een andere zienswijze op, vermijd je de dood niet, en ben je niet anti-dood. Je bent dan opgewonden geraakt door het mysterie en je gaat je erover verheugen en erover nadenken en erop mediteren.

Een bijdrage van Prem Abhay.