The Hidden Harmony, toespraken over Heraclitus.
De titel ‘The Hidden Harmony’, de verborgen harmonie, is een deel van een bekende uitspraak van de Griekse mysticus Heraclitus: ‘The Hidden Harmony is better than the Obvious.’ ‘De Verborgen Harmonie is beter dan de zichtbare.’
Oppervlakkig gezien kunnen de dingen er verstoord uitzien. Maar tegengestelde zaken brengen harmonie. Zo kan er uit een vraag en antwoordspel, iets wat Osho in zijn talloze discourses laat zien, een prachtige samenhang tevoorschijn komen.
Heraclitus is ook de wijsgeer die het bestaan van processen benadrukt. In plaats van over ‘tree’ zou men over tree-ing moeten spreken, omdat een boom in ontwikkeling is. Dit veranderlijke element vind je terug in Heraclitus’ uitspraak:
Alles stroomt, niets blijft.
Osho houdt erg veel van Heraclitus. Hij vertelt: ‘Heraclitus is echt mooi. Als hij in India of in het Oosten geboren was, zou hij bekend staan als een Boeddha. Maar in de Griekse geschiedenis, in de Griekse filosofie, was hij een vreemde, een buitenstaander. Hij staat in Griekenland niet bekend als een verlichte persoon maar als Heraclitus de Obscure, Heraclitus de Duistere, Heraclitus de Raadselachtige. En de vader van de Griekse filosofie en van het Westerse denken, Aristoteles, dacht dat hij helemaal geen filosoof was. Aristoteles zei over hem: ‘Hoogstens is hij een dichter’, maar ook dat was moeilijk voor hem. Dus later zei hij in andere werken: ‘Er moet een gebrek zijn in het karakter van Heraclitus’, iets …
Osho: ‘Als Heraclitus geaccepteerd was, zou de hele geschiedenis van het Westen totaal anders geweest zijn. Maar hij werd helemaal niet begrepen. Hij kwam steeds meer los te staan van de hoofdstroom van het Westerse denken en de Westerse mind.’
‘Heraclitus was als Gautam Boeddha, Lao Tzu of Basho. De Griekse bodem was absoluut niet goed voor hem. Hij zou een grote boom in het Oosten zijn geweest: miljoenen zouden van hem hebben geprofiteerd, miljoenen zouden de weg door hem gevonden hebben. Maar voor de Grieken was hij gewoon bizar, excentriek, iets vreemds, buitenaards; hij hoorde niet bij hen. Daarom is zijn naam gewoon aan de zijlijn gebleven, in een donkere hoek; men is hem totaal vergeten.’
Een fragment uit ’The Hidden Harmony’:
Je kunt de grenzen van de ziel niet ontdekken
zelfs als je elke weg bereisde om dit te doen –
zo diep is zijn betekenis.
Osho’s commentaar hierbij is als volgt:
‘Probeer drie woorden te begrijpen: één woord is het bekende, dat wat we al weten; dan is er nog een woord, het onbekende, dat wat we nog niet weten, maar er is alle kans dat we het zullen weten. De wetenschap verdeelt het bestaan in deze twee woorden: het bekende en het onbekende. Het bekende dat we hebben gekend, en het onbekende dat we zullen weten; alleen er is tijd voor nodig. Religie verdeelt deze wereld in drie woorden, niet twee: het bekende, het onbekende en het onkenbare.
Je kunt het onkenbare niet uitputten. Het ongekende zal gekend worden, dan kan het gekende weer ongekend worden. Het is al vaak gebeurd. Veel dingen zijn gekend en toen werden ze ongekend omdat de maatschappij er niet in geïnteresseerd raakte. Vaak is het gebeurd. Als je teruggaat in de tijd en mensen bevraagt die zich diepgaand met het verleden bezighouden, zeggen ze dat bijna alles wat we kennen een tijd geleden ook al bekend was en toen werd vergeten.
Er bestaat echter een derde dimensie: het onkenbare. De wetenschap gelooft niet in het onkenbare. Ze zegt: ‘Het onkenbare is niets anders dan het onbekende.’ Maar religie zegt dat het een totaal andere dimensie is: dat wat altijd ongekend zal blijven – omdat de intrinsieke aard ervan zodanig is dat de mind het niet aan kan. Het uitgestrekte, het oneindige, het eindeloze, het begin-loze, het totaal – het totaal kan op geen enkele manier door het deel begrepen worden, want hoe kan het deel het totaal begrijpen? Hoe kan de mind datgene begrijpen waaruit de mind voortkomt? Hoe kan de mind kennen waarnaar hij terugkeert? Het is onmogelijk! Het is gewoon onmogelijk. Hoe kunnen we datgene kennen waar we uit voortkomen? We zijn net als golven – hoe kan een golf de hele oceaan begrijpen? Hij kan het beweren, omdat de oceaan nooit iets weerlegt – die lacht gewoon. Het is net als een kind dat iets claimt te weten van voor de ouders en zij lachen erom.
Het onbegrijpelijke is er – het onkenbare is er.’
Het boek The Hidden Harmony is zeldzaam geworden of in het buitenland te bestellen, bij Amazon. Mogelijk is het tweedehands nog verkrijgbaar bij de Boekhandel.
Boekbespreking van Donna van der Steeg.