Osho heeft het over godsdiensten die een monopolie over de waarheid claimen.
Zie de uitzending op Osho TV: Isan, No Footprints in the Blue Sky #7
Er bestonden rivaliserende Zen kloosters. Het begon op de dag dat Boeddha stierf: er ontstonden direct tweeëndertig scholen, en elk van die tweeëndertig scholen vertelde een wezenlijke waarheid -maar het was een incomplete waarheid. Misschien is het in taal wel onmogelijk om de hele waarheid te zeggen.
Het heeft zoveel facetten, jij kunt alleen maar één facet omvatten – het is zo alles omvattend, alles omhullend dat je vergeet dat dit niet de hele waarheid is; je hebt er alleen maar een hoekje van geraakt. Na Gautama Boeddha’s dood was het eerste waar de monniken mee bezig waren om alle incidenten, verhalen en vergelijkingen te verzamelen voor toekomstige generaties, maar ze konden het onderling niet eens worden.
Het uiteindelijke resultaat was tweeëndertig scholen, met vertakkingen en ondervertakkingen… En boeddhisme werd een grote boom met veel gebladerte. Dus denk niet dat rivaliserende kloosters vijanden van elkaar waren. Het woord ‘rivaal’ zal je een verkeerde indruk geven. ‘Rivaliserende kloosters’ wil alleen maar zeggen, dit is de manier die wij hebben gevonden om de waarheid te vinden. Ze zeggen niet dat jouw manier goed of slecht is; ze zeggen helemaal niets over jouw weg. En het was een fantastische leermethode: meesters stuurden zelfs hun discipelen naar rivaliserende meesters, alleen maar, zodat je weet dat de waarheid ook andere aspecten heeft: ‘Ik bezit niet het monopolie erover.’
Dit is een hele andere poging vol mededogen. Normaal gesproken zal geen christen ter wereld discipelen sturen om van een mohammedaan, soefi, of boeddhistische monnik iets te leren. Men gaat er al van uit dat ‘wij de waarheid bezitten’. Als iemand anders verklaart de waarheid te bezitten, dan heeft hij ongelijk. Het christendom, en het hindoeïsme, de islam en het jodendom zijn erg diep gevallen. Je kunt het wel uiten, maar je kunt geen monopolie over de waarheid claimen, en iedereen claimt die monopolie.
De christen kan accepteren dat Boeddha de waarheid misschien wel heeft gerealiseerd, maar ‘onze manier is veel beter, veel korter’. Hij staat het alleen maar toe, omdat hij in de wereld wil coëxisteren. Coëxistentie accepteert de rivaal, maar laat niet toe dat deze rivaal dezelfde superioriteit heeft die hij in zijn hart blijft dragen: anderen zijn ook goed, maar niet zo goed.
Van het begin af aan heeft Zen een verschillende benadering gehad, meer humaan, existentieel, en waarheidsgetrouw. Zen wil niet dat de waarheid aan zichzelf moet aanpassen; het wil zichzelf aanpassen aan de waarheid. De man van zen is klaar om alles te geven, al zijn voorwaarden, zijn geschriften, hij is bereid om al zijn heilige beelden te laten vallen.
En hij is zich er van bewust dat de waarheid zo iets groots is, dat niemand de totaliteit ervan kan claimen.
Meer: Isan, No Footprints in the Blue Sky #7
Image by Duc Tinh Ngo from Pixabay.